Archiwum kategorii: Listy

Ludomir Mączka: Listy z rejsu statkiem m/s Wyspiański do Buenos Aires na wyprawę jachtem Śmiały dookoła Ameryki Południowej.

Ludomir Mączka znalazł się w załodze wyprawy, lecz jako członek rezerwowy. Ze Szczecina na Śmiałym nie wypłynął, ale ponieważ w pierwszym etapie rejsu, w Londynie, z przyczyn zdrowotnych, musiał opuścić wyprawę jeden z członków załogi, więc Ludek wypłynął z Gdyni statkiem PLO m/s Wyspiański, aby dołączyć do załogi Śmiałego w Buenos Aires.

Publikowane poniżej listy Ludomira Mączki do przyjaciół i znajomych w Polsce są o tyle odmienne od dotychczasowej korespondencji żeglarza, że pokazują świat oglądany w rejsie, ale tym razem z pozycji pasażera statku handlowego; nawet nie załoganta.

Ludek, w Buenos Aires – po odpłynięciu statku – jeszcze przez ponad dwa tygodnie oczekiwał na przypłynięcie „Śmiałego”. W tym czasie nawiązał kontakty ze środowiskiem polonijnym, w tym najważniejszy dla niego – spotkanie z Wiktorem Ostrowskim, znanym podróżnikiem, taternikiem, alpinistą, andystą, autorem książek reportażowych, żołnierzem armii Andersa (walczył, m.in. pod Monte Cassino).

(zs)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Ludomir Mączka: Listy z rejsu statkiem m/s Wyspiański do Buenos Aires na wyprawę jachtem Śmiały dookoła Ameryki Południowej.

28 XII 1965

Pogoda piękna, długopis zmieniony. Ciuchy na Aduanie (cło). Jacht w Monte (Montevideo – przyp. red.). W ogóle bez zmian. Jak na razie to nie jest źle. Rano kupiłem fistaszków za 10 peso. Potem na obiad marynowane oliwki i poszedłem na plażę. Ślicznie, ciepło, chłodzi wiatr, woda brudna ale ciepła, dno mulisty piasek, kąpię się; inni w tej zupie to i ja też. Tyle, że właziłem po szyję, ale głowy to już nie wkładałem. Potem połaziłem po mieście, wróciłem autobusem, zajrzałem do W. O. (Wiktor Ostrowski – przyp. red.), ale go nie było. Umówiłem się na jutro – będę sobie czytał książki, popijał mate, a on będzie pracował. Zajmuje się fotografiką. Ja niestety jeszcze żadnego zdjęcia nie zrobiłem, bo nie mam aparatu. Zresztą, koszulę mam też po W.O., a moją zostawiłem i uprał.

Autobusy przypominają tutaj trochę budy cyrkowe – wymalowane we wzorki, obwieszone jakimiś workami, wstążkami, firaneczki, łańcuszki, ale dobre, obecnie prywatne i nie są na deficycie, jak wtedy, gdy były miejskie. Szofer jeździ sam, obsługuje pasażerów i nawet jeździ prawie bez wypadków. Tak że kierowcy naprawdę dobrzy, zwłaszcza, że ruch duży i jeżdżą raczej dość po huzarsku, kto silniejszy ten lepszy. Trochę widać wozów dostawczych, konnych, ale wysokie dwukołowe. Coś takiego to wpływ hiszpański. Oczywiście pomalowane w różne wzorki i kwiatuszki, zresztą samochody ciężarowe też mają malowane burty, a często i maskę. To znakowanie to już widziałem w Brazylii ale w mniejszym stopniu. Za to czarnych czy kolorowych to mniej niż w Warszawie.

Na gwiazdkę, jak byłem z W.O. u jego przyjaciół, p.p. Dąbrowskich – potomków siostry Kościuszki – dostałem takie naczynie do picia mate. To wygląda tak, że do tykwy takiej ok. 250 cm³ wkłada się rureczkę z sitkiem, sypie mate i zalewa gorącej wody. Matero¹ – ten który częstuje, pociąga parę łyków, dolewa troszkę wody i podaje następnemu. Ten pociągnie parę łyków i oddaje materowi, który znów z czajniczka doleje wody i daje następnemu i tak mate krąży wracając do matera. To jak mówi W.O. to nie tylko picie, to obrządek. Jeśli ktoś podziękuje to znaczy, że się wyłącza i już więcej nie dostaje.

W.O. opowiadał, że miał tylko dwa wypadki że każdy miał osobną bombillę – bo tak to się nazywa. Kiedyś nauczył naszego krajana, ale ten uparł się, że on sam, na nic się nie zdały tłumaczenia, że to obrządek socjalny, że w złym tonie i w ogóle. Wie Pan – mówi mu W.O., już raz mi się zdarzyło. – A widzi Pan, ja nie jestem pierwszy – ucieszył się gość. Kto był ten pierwszy? – Trędowaty. – była krótka odpowiedź.

Zresztą W.O. lubi i umie opowiadać historie z Ameryki, Azji, 2-go Korpusu, Patagonii w której jest zakochany i całej reszty Argentyny, którą zna lepiej od tubylców.

Spożycie mate na głowę w Argentynie wynosi ponad 17 litrów, a oseski nie piją. Jak się okazuje to zniszczenie państwa Jezuitów w Misiones to była walka Paulinów – plantatorów kawy z Jezuitami, którzy pierwsi zaczęli przy użyciu Indian Guarani plantować herba mate. Ostrokrzew paragwajski. Misiones zabrała Argentyna przynajmniej na wojnie w latach 1840-tych, kiedy dyktator Paragwaju wplątał się w wojnę z Argentyna, Brazylią i Boliwią. Po 6-ciu latach została zaledwie 1/2 czy 1/3 ludności w tym mężczyzn ca 20-25%, a Paragwaj stracił 1/2 powierzchni i ma obecnie ca 450 tys. km².

Wracając do p.p. Dąbrowskich to oglądałem tam największą pamiątkę – nominację jakiegoś tam przodka na podporucznika i coś tam jeszcze, wydaną w obozie pod Połańcem z podpisem Kościuszki (autentyczność potwierdzona przez Kukiela). No i coś dla filatelistów – cały komplet znaczków poczty obozowej z oflagu i prawie cały z tego drugiego w Woldenbergu.

4 I 1966 B.A. I tak przeszedł Nowy Rok – Sylwester, już styczeń. „Śmiały” stoi już 2 tygodnie w Montevideo i nie daje znaku życia. Tutaj czekają aby jakoś im urządzić pobyt i przyjąć, a „dziady” nawet nie dadzą znaku. Ja ostatecznie jakoś sobie tutaj żyję, ale coś tutaj nie gra. Założenie, że ostatecznie trzeba się dostać na drugą stronę w lecie, a to już styczeń. Coś mi się wydaje, że to wszystko to sielanka nie będzie, no ale zobaczymy.

Sylwestrową noc spędziłem z W.O. W domu. On robił odbitki, potem pogadaliśmy, wypiliśmy wino. Zjawił się połamany kot, który najadł się i znów zniknął na 3 dni. W Nowy Rok byłem w ambasadzie. Trochę było różnych miejscowych przedstawicieli, ale nic ciekawego. Przed chwilą był telefon, „Śmiały” ma być jutro ok. 1500 w Buenos Aires. Wczoraj pojechałem do Tigra, takie przedmieście B.A. Autobus jedzie ok. 1,5 godz. a stąd statkiem kawałek po delcie. Kanały, wille, domki, knajpy – taka zielona Wenecja.

10 I 1966 poniedziałek. Stoimy na brzegu w Jacht Club Argentina. Szkolimy się, przekładamy takielunek itp. Sielanki nie ma, ale jest lepiej niż myślałem. B. Kow. – coś pośredniego między kapitanem fregaty a kolegą, zależnie od humoru, ale ja jestem ostatecznie płatna załoga to mi wszystko jedno. Robotę na jachcie mam i lubię, pogoda ładna, ciepła, niebo błękitne, stoimy w ładnym miejscu. Jacht przyszedł 5 I 1966 o 0600.

11 I 1966 wtorek, 0600 – szkolenie, 0800 śniadanie, pogoda piękna. Wczoraj było kilku znajomych, obiecali wiele spraw załatwić. Wieczorem był W.O. i Madejski – miejscowy glacjolog.

12 I 66 c.d. robót przy jachcie. Pogoda, upał. Siadek poszedł do miasta, Bolek do dentysty. Wieczorem poszedłem z Bolkiem na spacer, potem drobna kąpiel na przystani. Widziałem sławnego „Lehg II” w porcie w B.A. Vito Dumas zmarł chyba dwa lata temu (ten co samotnie przez „ryczące czterdziestki”) (Vito Dumas zmarł w marcu 1965 r. – przyp. red.).

Następny adres mój:
Chile Punta Arenas
Capitania del Puerta
s/y „Śmiały”

W B.A. będziemy chyba do 20-25 I, potem chwilę do Mar del Plata, Puerto Deseado, Punta Arenas.
List normalnie wg rozdzielnika: Chałupa, Wojtki, Hipcio, Teresa – ad acta.

Pozdrowienia – Ludomir.

________________________________________

¹ – Ludomir Mączka w liście osobę przygotowującą yerba mate i potem podającą ją kolejnym osobom nazywa „matero”. Nie we wszystkich rejonach Ameryki Południowej nazwa ta odnosi się do osoby. W korespondencji mailowej Kazimierza Robaka z Florydy (periplus.pl) sprawa nazewnictwa związanego z piciem yerba mate została wyjaśniona przez znajomą K. Robaka – rodowitą Paragwajkę:

Matero jest to naczynie, w którym trzyma się mate, czyli gdzie wstawia się termos, wsypuje yerbę, itd.
Słowa tego używa się także do opisania osoby pijącej mate przez cały dzień, albo kogoś, kto bardzo lubi pić mate.

Cebar oznacza „przygotowywać mate” — zarówno pierwszą, którą zamierza się wypić, jak i każdą kolejną, kiedy podaje się mate innym osobom, albo pije się samemu. Obejmuje to ustawienie bombilli (metalowej rurki z filtrem), wlanie gorącej wody do naczynia tak, aby yerba ją wchłonęła, itd.

Cebador to osoba odpowiedzialna za przygotowywanie mate i podawanie jej osobom, które piją. Zazwyczaj ma termos z gorącą wodą, nalewa ją i podaje. W Paragwaju cebador jest najmłodszą osobą w grupie — choć nie wiem, czy jest to zwyczaj także w innych krajach!

__________________________________________________
Ludomir Mączka – ur. 22.05.1926 r. we Lwowie, zm 30.01.2006 w Szczecinie, żeglarz, geolog. Na jachcie „Maria” w latach 1973-1991 żeglował w rejsie wokółziemskim. W latach 1984-1988 na jachcie „Vagabond 2”, wraz z W. Jacobsonem i na różnych odcinkach innymi żeglarzami, przepłynął Przejściem Północno-Zachodnim (NWP). Laureat wielu nagród, m.in. Rejs Roku -1984,1988, 2003, Kolosy -2001: Super Kolos 2001,Conrady -2003.

Ludomir Mączka: Listy z rejsu statkiem m/s Wyspiański do Buenos Aires na wyprawę jachtem Śmiały dookoła Ameryki Południowej.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

2350 (kotwica) Santos. 12.12. ʍ w Santos ok. 0700, pada deszcz. Port wzdłuż jakby rzeki. To wejście na jakieś rozlewisko – lagunę czy coś takiego. Do miasta kawałek przez taką dość zakazaną dzielnicę małych domków. Tutaj można pewnie oberwać.

13 XII, poniedziałek. Wczoraj byłem z tym Mirkiem (współtowarzysz podróży z kabiny na statku – przyp. red.) w São Paulo. Szukaliśmy ich znajomych. Przez to nie obejrzałem może paru ciekawych rzeczy, jechałem autobusem, a nie pociągiem jak planowałem, no ale trudno, taki los. Droga do São Paulo naprzód idzie taką napływową śródgórską doliną, która tak na pierwszy rzut oka wygląda na zasypaną przez dużą zatokę. Potem zaczyna piąć się stromo serpentynami i tunelami do góry. Chyba na jakieś 800-1000 m npm. Góry z jakiś chyba gnejsów i innych skał krystalicznych.Gleba wszędzie tutaj czerwona, a raczej czerwono-brunatna. Po drodze punkty kontrolne z policją, ale tylko machają ręką, aby jechać dalej. Lasy nieco inne niż u nas, jakieś takie – powiedziałbym, że zieleń jest ciemniejsza. Wrażenie psuje kupa reklam ustawiona na rusztowaniach. To wpływ USA, ale paskudny, szpeci naprawdę piękny krajobraz. Na górze, a raczej na płaskowyżu, cały szereg jezior i jeziorek, chyba zaporowe dla wodociągów, bo widziałem coś w rodzaju stacji pomp i rurociągi. Na jeziorkach widać kilka przystani z motorówkami. Ruch samochodów znaczny i jeżdżą dość szybko. Tak jakby São Paulo, dla mnie raczej coś pośredniego między miastem europejskim i amerykańskim. Dużo większe od Rio, klimat też lepszy, ale wydało mi się trochę bezbarwne. Murzynów bardzo mało, tak jak i w Santos. Przedmieście europejskie, raczej brzydkie, choć takich favelos jak w Rio nie widziałem.

W São Paulo szukaliśmy wskazanego adresu bardzo długo, bo tutaj taksówkami nawet na lotnisko nie znają drogi. To jest ponoć charakterystyczne dla taksówkarzy w São Paulo i Rio. Wreszcie znaleźliśmy tę Avenidę głęboko za miastem, koło lotniska, ale nikogo nie było. Zostawiliśmy tę torbę w stolarni, zapoznaliśmy się z psem – taki młody przyjacielski kundel i po dłuższym błądzeniu ok. 2100 byliśmy z powrotem na statku. Droga powrotna była jeszcze ciekawsza, bo w dół do rzeki, większe wrażenie. Padał deszcz, później nawet lało, ale już byliśmy w mieście. Deszcz był ciepły. Nauka dla mnie, że trzeba dobrze patrzeć, jak i którędy się jedzie, bo dogadać się trudno, trudniej niż w Mongolii. Chyba Mongołowie to jednak wcale nie gorsi, a może i bystrzejsi, od przeciętnego Mulata. Jednak ta biało-czarna mieszanka może nawet czasem dość ładna, ale mózgowcy to oni nie są.

Dzisiaj tylko wyskoczyłem na jakieś 2-3 godz. do miasta. Obejrzałem Santos, ale po Rio i nawet São Paulo – trudno coś o nim napisać. Jeżdżą tramwaje, takie jak w Rio. Plaże ponoć brudne (wg relacji Petera). W mieście trochę punktowców, kupa niskich domków i zaułków, dość parno. Peter pojechał do São Paulo, ja zostałem pomóc wyemigrować pp. Miłaszewskim. Egzotyka to patrzeć na robotników, drugą stronę rzeki, góry, łódź z bananami przy burcie. Ciemne góry, palmy i gorące, wilgotne powietrze. Do pocenia się przyzwyczaiłem, to tylko z początku trochę przeszkadza, teraz już przestało.

Jutro chyba wypłyniemy do Buenos. Patrzyłem na plan miasta. Ujście rzeczywiście nazwane jest Estuario. Byłem na plaży, taka Copacabana z przeceny. Trochę punktowców, nawet dość ładnie utrzymany bulwarek z palmami, sraczyki, ale na plaży kupa śmiecia, mimo że przegrzebują plażę spychaczami. No i, o co już nie można winić mieszkańców, piasek jest silnie zielony, bo to nie jest piasek morski tylko trochę przemyte aluwia, a woda morska strąca i koaguluje ???, podczas gdy plaże Rio – Copacabana, Ipanema i Leblon – to plaże typu bay-head beach, gdzie materiał piaszczysty donoszony jest z morza, a przylądek przeciwdziała transportowi piasku wzdłuż brzegów.

Ze statku widok na stronę przeciwną miasta jest jakby dekoracją do Conrada. Niskie brzegi, podmokłe, zarośnięte niskimi krzakami, ciągną się głęboko w głąb lądu. Nieco z boku niskie domki kryte czerwoną dachówką. Domki te są bardzo ciekawe. Małe. Front tak ok. 3-4 m, często na słupach nad ziemią, za to dość długie. Jeśli chodzi o czystość, to od wychuchanych do ruder. Przeważnie parterowe, czasami piętrowe. Telewizorów kupa. Materiał – cegła lub drzewo. Opalanie, przeważnie gaz z butli. To oczywiście takie średnie domki na biedniejszym przedmieściu.

No, sąsiedzi się już wyprowadzili. Wcale mi to nie przeszkadza, że siedzę sam, a właściwie leżę. Radio gra i piszę te bajki. Mirek zostawił zbitą podstawkę pod mydło, ale tak ułożoną aby nie było widać, to trochę śmieszne i dziecinne, ale trochę złości, bo głupie.

14 XII, wtorek. Za chwilę wychodzimy do Buenos. Jest 2000 LT. Przed południem, do ok. 1400 łaziłem z Peterem po mieście i plaży. Wziąłem z plaży garść piasku. Bardzo dużo miki. Przepiliśmy (na Coca Cola) resztę cruseirów. Potem przesiedzieliśmy ze 3 godziny nad mapą Brazylii i okolic snując względnie słuchając planów P.
I tak trochę się cieszę, że niedługo Buenos, trochę mi żal i trochę mam taki jakby lekki niepokój. Jak to będzie.

Wieczór jest piękny, ciepły, parny, rzeka ciemna, dalej czarne prawie góry. Chmury takie deszczowe, światła statków, miasta i znowu pożegnanie Santos, w perspektywie Buenos i tak już, aż do końca.

15 XII 1965. W drodze do Buenos. Całkiem miło jak pasażerów mało. ????? chora i jej praktycznie nie ma. Z Peterem trenuję niemiecki. Trochę deszczu, pochmurno i zimno, 21^o C. Noc była deszczowa, trochę wiatru. W czasie wyjścia czasami błyskało. Morze, góry wyglądały bardzo pięknie w świetle błyskowym. Dzisiaj brzegi przypominały raczej Norwegię niż Amerykę Południową. Jakieś góry, wysepki skaliste, wszystko to w deszczu i mgle. Płynęliśmy w odległości kilku mil od brzegu.

16 XII, (piątek?). Widać już brzegi. Wchodzimy niedługo w La Platę. Pogoda piękna, choć nie upał. Morze już nie granatowe, ale bardzo zielonawe. Obijam się cały dzień po statku. Jutro będziemy w Buenos.

17 XII. Płyniemy La Platą. Rzeka olbrzymia, rodzaj zatoki, woda mętno-żółta, brzegi widoczne tylko z lewej. Pochmurno, 23^o. Do Buenos jeszcze ok. 50 Mm (godz. ok. 0800). Wczoraj znów cofaliśmy zegarki o 1 godzinę. U nas już 12. Trzeba się powoli pakować. O 1200 z drobnym haczykiem cumujemy w Buenos. Farwater wąski, woda żółta. Przez śluzę wchodzimy do wewnętrznego portu. Śluza jest wąska. W porcie ruch. Obłażą nas celnicy. Myszkują po statku. Nasze graty poszły do cła. Moje do depozytu, bo w paszporcie nie mam wizy. Ciekawym czy czego nie zakoszą, no ale trudno. Jachtu jeszcze nie ma, ani tu, ani w Montevideo. Na razie do poniedziałku jestem na statku, a dalej to nie chcą widzieć. Dziś dostałem list z domu. Przyszedł pilot. To przyjemnie dostać list i to od pilota, który wprowadził statek. Teraz pada deszcz, słucham radia. Muzyka ładna, połowa to reklamy, ale że nie rozumiem, to nawet można słuchać.

18 XII, sobota – ranek deszcz, siedzę i czytam podły kryminał i czekam co z tego wyjdzie.

20 XII, poniedziałek. Siedzę jeszcze na statku. Dziś statek wychodzi. Przez sobotę i niedzielę nic nie załatwiłem. W sobotę czekałem na jakiś cynk z konsulatu, ale się nie doczekałem. W niedzielę też. Tak się trochę zacząłem martwić. Bo to paszport miejscowa glina zabrała, aby ewentualnie wpisać wizę (jeśli jest), bez paszportu nigdzie nie przyjmą do hotelu, ani gdziekolwiek. No, ale dzisiaj był konsul i agent, i po południu chyba się wyniosę. Odbiorę graty z cła, zobaczę co zostało. No i dalej czekam. Jacht, jak wyszedł z Santos, to go nie ma.
Deszcz pada z przerwami.
Buenos Aires wcale mi się nie podoba, takie europejskie miasto.

21 XII 65. Buenos Aires. Taki podły hotelik. Wczoraj w końcu się wypogodziło. Czekałem do godz. 2000. O 2000 przyszedł agent (tubylec) i zabrał mnie do hotelu. No, na razie jestem zostawiony. „Śmiały” jest w Montevideo. Chyba do Nowego Roku będziemy w Buenos. „Wyspiański” odszedł do Rio Grande do Sul ok. 2400. Pożegnałem się, pomachałem ręką i wróciłem do hotelu.

21 XII 65, wtorek (22 Środa)

Rano byłem w ambasadzie . O „Śmiałym” jeszcze nic nie wiedzą. Potem na 13. poszedłem do Wiktora Ostrowskiego. Byłem do ok 2400. Ale to osobny rozdział.

23 XII 65. Pogoda piękna, niebo bez chmurki, ciepło, ale bez upału. Wczoraj (22.) byłem po południu u W. Ostrowskiego. Potem poszliśmy do Domu Polskiego na kolację i o 2300 byłem w hotelu. Teraz czekam w hotelu na agenta PLO, aby odebrać moje graty. „Śmiały” jest już w Montevideo. Pożyczyłem książkę o Argentynie po niemiecku i czytam.

26 XII, niedziela. Do 1600 24-go łaziłem po mieście, czytałem „Argentynę” i ok 1600 poszedłem do W. Ostrowskiego i razem pojechaliśmy do jego przyjaciół na przedmieście. Było bardzo miło choć raczej „Wielkie nudzenie”. Nauczyłem się rzucać błyszcz metodą „a’la Patagonia” to coś dla ??? Wróciłem wczoraj ok. 2400, dziś na 1000 umówił mnie ze znajomym z samochodem, tak że obejrzę miasto.

27 XII. Od rana z agentem PLO usiłowałem wyciągnąć swoje graty z cła, ale g…. z tego. Bo mojego statku jeszcze nie ma i cholera wie co jeszcze. Że zatrzymali chronometr, sekstans, lunetę i aparat to cholera z nimi, ale mydło, ręcznik i jakąś koszulę to mogli wydać. Zresztą na razie chodzę w koszuli W. Ostrowskiego i ostatecznie źle nie jest, ale jestem zły.

Wczoraj samochodem przyjaciół W.O. objechaliśmy trochę. Obejrzałem kawałek La Platy. Jakieś kluby jachtowe, błotniste plaże, trochę kanałów. Prawie Wenecja, choć jak twierdzi mój przewodnik Wenecja mocniej śmierdzi. Woda żółta, muliste, zielone kanały, kupa jachtów i to ładnych, ale prawie w większości dalej jak do Montevideo nie chodzą i to rzadko, ale jest w dobrym stylu w pewnych warstwach mieć jacht.

Po południu byłem z W. O. na „Zorba el Griek”, ??? film, który mi się podobał. Tragedie i poprzez wszystkie zmiany na radość życia. Coś jak Colas Breugnon, ale ostrzejsze i gwałtowniejsze, bardziej zaskakujące.

La Plata to osobna historia, żółta woda, płytka na 3-5 m. Raczej żółta rzeka, niż srebrna. Wahania poziomu dochodzą do ok. 4m. Wiatrowe ??? tysiące km² jest zalane, a w czasie deszczów woda jest jeszcze bardziej gęsta. Ziemia ponoć tak żyzna, że jak na delcie mówią, to miotła wetknięta zacznie rosnąć. Dolna część jest cywilizowana, a górna to ponoć dziki kraj w odległości paru godzin od Buenos.

Mam trochę skamieniałych drzew z Junin de los Andes, z podnóża Andów. Stwierdziłem, że właściwie to o Ameryce South to nic nie wiem. Bo i w Andach jest lądolód o pow 80000 km², to już przecież nie lodowiec o którym nikt mi nic nie mówił, nawet Mieciu Klimaszewski. W Buenos widziałem już kolibra, ptaka który lata nawet do tyłu i te kolibry żyją aż głęboko do końca prawie Patagonii. Mapucze – „ludzie tej ziemi” – w dosłownym tłumaczeniu, nie wiadomo dlaczego nazwani Araukanami twierdzą, że to serce spalonej wiedźmy wyrwało się (przy paleniu) i tropią kolibry. Chyba ze względu na niesamowity lot.

W Misjones są motyle ok. 20 m wielkie. Na ok. 3 mln km² Argentyny ok. 1,5 mln km² to obszary bezodpływowe. Że na suchej pampie na drogach robi się taka sama „pralka” jak w Mongolii. Tutaj też jedzą baranie kiszeczki z treścią jak mówił „Wściekły Piotruś”, ale nie gotowane, a smażone. Wczoraj próbowałem w restauracji z W. Ostrowskim. Ze względów oszczędnościowych poniedziałek i wtorek są bezmięsne (powiedzmy bezwołowe i bezbaranie). Poza związkiem zawodowym pogrzebowym wszystkie inne już robiły strajki. Ostatnio śmieciarze i na ulicach przez święta były kupy śmieci, które często palono na ulicy. W sklepie można nabyć spluwy, ale poniżej kaliber 9mm bez nikakich, choć dość drogie. W ogóle Argentyna jest teraz dość droga. W porównaniu z naszymi cenami to tutaj jest nawet drożej, zwłaszcza jeśli chodzi o artykuły spożywcze i to licząc w stosunku do pensji, a nie do 100 zł za $. Brazylia jest grubo tańsza, mimo inflacji. Jeśli chodzi o mój adres, to chyba najlepiej pisać na adres ambasady w Buenos Aires, a wtedy to nam chyba prześlą dalej, ale jeszcze nie wiem gdzie.
Embajada de Rep. Polonie
Av. Alejandro Maria de Aguado 2870

Pozdrowienia
Ludomir M.

________________________________________________________________________________________________________
Ludomir Mączka – ur. 22.05.1926 r. we Lwowie, zm 30.01.2006 w Szczecinie, żeglarz, geolog. Na jachcie „Maria” w latach 1973-1991 żeglował w rejsie wokółziemskim. W latach 1984-1988 na jachcie „Vagabond 2”, wraz z W. Jacobsonem i na różnych odcinkach innymi żeglarzami, przepłynął Przejściem Północno-Zachodnim (NWP). Laureat wielu nagród, m.in. Rejs Roku -1984,1988, 2003, Kolosy -2001: Super Kolos 2001,Conrady -2003.

Ludomir Mączka: Listy z rejsu statkiem m/s Wyspiański do Buenos Aires na wyprawę jachtem „Śmiały” dookoła Ameryki Południowej.

W latach 1965-1966 Polskie Towarzystwo Geograficzne zorganizowało wyprawę naukowo-żeglarską na jachcie Śmiały dookoła Ameryki Południowej. Pomysł wyprawy wyszedł z redakcji miesięcznika Poznaj Świat, od redaktora Bronisława Siadka. Trasę rejsu zaplanowano ze Szczecina przez Atlantyk do wschodnich wybrzeży Ameryki Południowej i dalej przez Cieśninę Magellana, Patagonię, zachodnie wybrzeża Ameryki Płd, wyspy Galapagos, Kanał Panamski i powrót do Polski. Spośród wielu kandydatów do udziału w wyprawie wybrano osoby z doświadczeniem żeglarskim, jak i przygotowaniem naukowym w badaniach terenowych objętych programem wyprawy. Ludomir Mączka znalazł się w załodze wyprawy, ale jako członek rezerwowy. Ze Szczecina na Śmiałym nie wypłynął, ale ponieważ w pierwszym etapie rejsu, w Londynie, z przyczyn zdrowotnych, musiał opuścić wyprawę jeden z członków załogi, więc Ludek wypłynął z Gdyni statkiem PLO m/s Wyspiański, aby dołączyć do załogi Śmiałego w Buenos Aires.

Nov 24 at 0200 LT –→ Cadiz in direction (bounding to) Rio de J. (Janeiro – przyp. red.)

From the deck I said goodbye to the Sunny Spain, its ???, ??? and all its mauretanien charm and ??? deeply – until the brekfast at 0800. The sea in the morning was a little rough but now in quite calm with only smal waves. The sky is clouded with thin strato of stratus. Our speed about 17 kn.

Nov. 25 Thu. Speed 17 kn. … Wind from South. It’s silt from Sahara, witch is blown from about 70 Nm. You can read about it in Gładysz „Meteorologia”.

26 XI Visibility good. Today we crossed the tropic.

…….5. Rio. I have now no time to write in English. I hope that the news you will have from Wojtek. Kind regards for you and family.

Ludomir

* * *

11 XII 1100 LT –→ Rio. Łapię o 10 sygnał czasu. Coś trochę nieregularnie chodzi, ale to może brak wibracji i ewentualnie zmiana naciągu. Nakręcam ???

2330 LT Ok. 1200 mijamy gł. Cuhne i wyjście. Trzeba się udać na obiad. Nasz Peter (Niemiec) jest bardzo dociekliwy. Denerwuje go, że np. w autobusie biorą pieniądze i to za całą trasę, mimo że jedzie się jedną strefę i nie dają biletu, że taksówkarz usiłuje jeździć na nocnej taryfie, że kelner nabija w butelkę, itd. A ile papierosów dostał pilot, itd., itp.

Płyniemy niedaleko od brzegu. Jest pochmurno i wydaje się zimno, 27^o – tylko. Po obiedzie spłukałem z siebie przy myciu pokładu wszystkie brudy. Taki masaż wodą z węża jest bardzo miły. Po Rio wydaje się zimno. Z prawej dość wysokie, zalesione góry (tak chyba 500-1000m. wysokości), brzeg wygląda bezludnie. Wczoraj pożegnałem Romera, który odleciał via Paryż do Warszawy. Potem z Peterem, Mirkiem i stewardem poszliśmy obejrzeć jedną z atrakcji Rio. Mangue – taki kwadracik ulic, nawet niezbyt daleko od centrum, gdzie w starych ruderach kwitnie wolna miłość. Zresztą wszystko jest nie tylko na sprzedaż, po bardzo umiarkowanych cenach, ale też na pokaz. Reeperbahn to prawie szkółka niedzielna. Tutaj trochę knajpek i nieprzyzwoite domki. W drzwiach i oknach wielka ilość dam do wynajęcia, różnej maści, wagi, wieku i ładności, i już rozpoznają gości. No cóż, pora chyba na obiad.

Tłumek mężczyzn na ulicy. Murzyni, biali, marynarze i licho wie kto jeszcze. Krzyki, śmiech, muzyka, smród, śmieci, odrapane ściany. Wrażenie duże, ale raczej przykre. Wśród tłumu kręcą się parami policjanci ze spluwami na pasie (Colt 45). Poza tym spokojnie. O 2300 wróciliśmy na statek.

Obejrzałem te tzw. favelos, takie biedne szopy i domki. Po Copacabana, Ipanema, Leblon – te sławne plaże – kąpałem się oglądając cały czas własne portki i koszulę na brzegu. Copacabana wygląda ciekawie, bo zaraz za plażą biegnie szosa, a za nią rząd wysokich 10-12 m pięknych domów, ale mi to się niezbyt podoba. Najbardziej podobało mi się na Corcovado, 710 m n.p.m.

Widok bardzo piękny na Rio. Morza i góry. Byliśmy tam w sześć osób. Najpierw tramwajem, potem kolejką zębatą. Był wschód słońca, potem zmrok, nasze cienie na morzu, ciemne, nieużywane góry i światła miasta. Całość psuło trochę towarzystwo p. Marii, która jest może i poczciwa, ale zupełnie ciemna i trochę w pretensjach. Ma wygląd takiej 40. letniej Rosjanki i tak samo się zachowuje, no a ja muszę odgrywać gentlemana, no bo trudno ma i jeszcze świecić czasem oczami. Uparła się na to Corcovado, najpierw żeby ją też zabrać, to powiedziałem, że ja tutaj nie decyduję, tylko korzystam z pośrednictwa Frau Dory i myślałem, że się odczepi, a ona jednak się jakoś z nią dogadała i Frau Dora przy obiedzie zapytała czy nie ma nic przeciw temu, że p. M. pojedzie też. No cóż, życie ma swoje cienie. Jutro wypowiedzą się p. Miłaszewscy i będzie nas troje, a za tydzień będę na jachcie. No i się zacznie. Nie jest najgorzej, jak wynika z relacji Tomcia, ale też nie najlepiej. No, to się zobaczy.

Ludomir

Fot. z arch. Wojciecha Jacobsona

Ludomir Mączka: Listy z rejsu statkiem m/s „Wyspiański” do Buenos Aires na wyprawę jachtem „Śmiały” dookoła Ameryki Południowej.

10 XI 65 MS Wyspiański

Godz. 22.00. Trochę pada. Jestem ostatecznie na statku. Trochę spraw zostało niezałatwionych – zwłaszcza żywność z Lublina. Szkoda, ale trudno. Właściwie to powinienem podskakiwać z radości, bo ziszczają się marzenia młodości, ale może ta młodość przeszła – tak, że czuję tylko odprężenie. No i twarde postanowienie, że muszę i potrafię przetrzymać wszystkich i trochę niepokoju – jak to będzie.
Właściwie to zetknąłem się z życzliwymi ludźmi. Kabina 2-osobowa, mieszkam z młodszym ode mnie i nawet żeglarzem, z Gdyni, który z rodziną wyjeżdża do Santos.
Odejście 11.11 ok. 0100. Trochę się rozpogodziło, potem księżyc. 0800 śniadanie. Jestem trochę rozespany. Po śniadaniu obchodzę statek „po wierzchu”. Na dalsze znajomości – potem.
Biorę się do hiszpańskiego. Pogoda ładna, widać jakiś ląd na S, chyba niemcy, ale ja jestem pasażer to mi wszystko jedno. Nie, to Bornholm i na N Christianso. Zawsze piękny. Przechodzimy w odległości jakichś 3-4 kabli. Teraz już odwrotu nie ma. Powrót tylko przez Cape Horn lub Magellana. Cieśnina Le Maire’a, Cieśnina Drake’a, Virgin Is, Staten Is. i to wszystko co się czytało. Teraz się sprawdzi na sobie. Zobaczę. Mongolia mi smakowała i była smakiem życia. Wielka żegluga chyba też.

11 XI 2100, deszcz. ←┴ pomnik łodzi podwodnych – Kiel. Śluza Kiel. 2145. Deszcz, światła, itd.

12 XI ok. 1030 ʍ Hamburg. Strasznie zimno. Cumujemy daleko od miasta. Waltershof. Do miasta trzeba przepłynąć promem a następnie jakimiś autobusami i tramwajem.
Pasażerów jest sztuk 7.
1. ja.
2. dwie zakonnice do Brazylii, do polskiej szkoły.
3. jedzie pani w odwiedziny do braci w Argentynie.
4. ojciec, matka i ok. 2 – 2,5 letni syn do Brazylii, na stałe.
Załoga. Kpt. Stanisław Mikołajczyk.
Trzeci oficer pamięta smutną wyprawę Conrada i Teresę (Teresa Dudzic – członek wyprawy w 1958 r. jachtem Joseph Conrad – przyp. red.), nazywa się Trąbka-Laś (zdaje się). Intendent pamięta Wagnera i całą wojnę pływał na Batorym.
Żarcie dobre i dużo, ale elegancko. Jako pasażer muszę się myć, golić i w ogóle wyglądać chlujnie.
Mam ze sobą sekstans i chronometr, który mi dostarczono przed wyjazdem. Do Maryli G. względnie T.(Maryla Grochowska-Thomsen, żeglarka z kręgu bliskich znajomych szczecińskich L. Mączki, zamieszkała w Hamburgu – przyp. red.) telefonowałem. Chyba wkrótce będzie.

(Sobota 13 XI godz. 1030) Wczoraj łaziłem z tym wspólnikiem (jako germanista !!!?) po Hamburgu. Ale się jeszcze nie rozkręciłem. Pojechaliśmy gdzieś na wieś autobusem i stamtąd do Wedel i tramwajem do miasta. Zresztą wieczorem ruch niewielki. Przedmieście przyjemne i ciche, ale mówił jeden znajomy znajomych, że tutaj też po nocy biją i rabują zwłaszcza ????? Jutro chyba pójdę nawet do kościoła z tymi zakonnicami, bo to aż w śródmieściu, no i wypada jakoś się nimi zaopiekować (dodatni wpływ kościoła na moją grzeszną duszę – cóż robić).
Dostałem na chwilę plan. Stoimy w Griesenwerder Hafen.
Z reklamy – 20 tyś. statków rocznie, ponad 30 milionów ton. Hamburg Fischmarkt – ruch w sobotę do 10. Szkoda, trzeba będzie zajrzeć w poniedziałek. Ponoć wszystko co z morza, można tam obejrzeć – od świeżych śledzi do krokodyli.
Dostałem taki folder – Landheng Hamburg. W sobotę ok. 14 przyjechał Peter z Marylą i dziećmi. Pojechałem do nich. Przegadaliśmy do wieczora. Peter pokazywał i opowiadał o swoim pobycie w USA. Ze wstydem stwierdziłem, że moja niemczyzna i angielszczyzna pozostawia bardzo wiele do życzenia i w sprawach bardziej skomplikowanych nieraz się nie dogadałem. No, ale trudno, jakoś się doszlifuję z czasem. W niedzielę Peter przyjechał samochodem ze mną (nocowałem u nich na materacu dmuchanym) i zabrał te dwie siostry do kościoła, ale nic z tego nie wyszło, bo nabożeństwa już nie było, ok. 1200. Ale za to zobaczyły siostrzyczki Reeperbahn i Grosse Freiheit, bo tam akurat jest kościół katolicki św. Józefa. Z wierzchu chyba barok (?), wewnątrz nowoczesny, ale ładny – poza tym jasny i surowy.

17 XI O 0400 (około) wyszliśmy z Hamburga. Pooglądałem odejście i poszedłem trochę spać. Wróciłem od Petera ok. 0100 ostatnim tramwajem wodnym z Landungsbrücken. Peter telefonował do portu, kiedy statek wychodzi i odwiózł mnie z Farmsen do Landungsbrücken. Tymczasem na statku wybuchła panika, że się zabrudziasiłem i spóźnię. Zresztą bardzo to ładnie ze strony kierownictwa i współpasażerów. Kapitan był już skłonny nawet poczekać na mnie na redzie. Trochę w tym mojej winy, że nie zostawiłem telefonu do Petera, ale trochę nabrali zaufania do mego rozsądku jak powiedziałem, że telefonowałem do portu (telefonował Peter, ale to wszystko jedno). Oczywiste pozdrowienia dla wszystkich znajomych Wojtków, Danki K., itd.

Przyjemnie mi się wracało: pusto, cicho, od promu ciemno. W mieście światła i tak jakoś poczułem się, że naprawdę jestem w wielkim świecie. No, a powitanie na statku było bardzo miłe, bo zawsze przyjemnie zetknąć się z życzliwymi ludźmi. Pozdrowienia też od ks. S. Jenczyka czy jakoś tak. Tego co był w Londynie.

Wracając do tego kościoła na Grosse Freiheit to jak mi to ksiądz objaśnił naprzód był kościół zbudowany ok. 1715 roku jeszcze w Danii, bo granica wtedy przebiegała tamtędy i katolicy z Hamburga chodzili tam do kościoła, bo w tych czasach służba graniczna i przebieg nie były jeszcze tak doskonałe jak teraz. Dopiero po wojnie z Danią w 1864 roku Prusy zagrabiły część Danii (Szlezwik Holstein), no a następnie powstała tam dzielnica hamburska. Jak mi to tłumaczył Peter, że to nie jest cały Hamburg, tylko jakiś jeden objaw życia wielkiego portu. Podobało mi się, że nie wychwalał i nie przeganił Reeperbahn.

W domu, z Marylą, oplotkowałem wszystkich znajomych, trochę pogadałem z Peterem. Posłuchałem dobrej muzyki z płyt i tak właściwie sobie pomieszkałem. Miasto, jak każde duże miasto. Sporo widzi się samochodów, trochę złotej młodzieży, ale specjalnie krzykliwa nie jest. Kobiety z automatów również telefonują godzinami. Zresztą, tak jak w Warszawie lub Kopenhadze.

Minęliśmy Elbe 1, zostawili pilota i płyniemy dalej. Robimy ok. 17 kn. Morze jest szare. Wiatr 4-5º, smugi piany. Ale statek prawie się nie kołysze, trochę na boki waha o parę stopni. Niebo szare. Morze, jak to określił Conrad, wygląda staro. Rano były pojedyncze płaty mgły, teraz widzialność jest dobra. Mamy nowych pasażerów. Jeden Brazylijczyk średniego wzrostu i wieku (ale starszy ode mnie) siwawy z wąsikiem, opalony albo smagły. Tak sobie wyobraziłem starszego Brazylijczyka. Jeden starszy dziadzio Niemiec, jeden młody (ok. 20 lat) jw. i dwie starsze Niemki (babcie). Jedna wygląda całkiem miło, a druga jędzowato. Coś mi się widzi, że lekcji niemieckiego nie będzie. Jest wreszcie jakiś półsztorm, trochę kiwa, ale jakoś się żyje. Zobaczę jak będzie dalej.

18 XI Ok. 0800 Pas de Calais. Skałki Dover, jakieś latarniowce. Widzialność dość dobra. W nocy przestało kiwać. Uczę się hiszpańskiego. Po południu jest całkiem ciepło i spokojnie. Mamy łagodne wzdłużne kołysanie, całkiem miłe. Dostałem telegram od p. H. Lewińskiej z Poznaj Światu. To było przyjemne. Czytałem trochę Geologię And, ale trzeba przyznać, że mi to nietęgo idzie, choć nawet dość ciekawe. O wulkanach i niepowiązaniu ich z rowami tektonicznymi. O lawach pokrywających utwory lodowcowe w których znów wymyte są plejstoceńskie terasy, itp., ale jeszcze wciąż jestem trochę w stanie podniecenia i ciężko mi się skupić.
Wieczorem mijamy półwysep Cherbourg. Ciepło, deszcz.

19 XI Piątek. Od rana już Biskaje. Ciepło, niebo czyste. Rano były ciemne chmury, ale się rozeszły. Teraz słońce, długa łagodna fala i w ogóle prawie Południe. Wiatr słaby, chyba 3ºB od SW. Później trochę się chmurzy, wiatr trochę rośnie. Ok. 2 godziny bawię się w tłumacza. Tłumaczę moim sąsiadom (tym emigrantom) opowiadanie starego dziadka Niemca jak i co, i za ile w Brazylii. Po obiedzie się trochę rozdmuchało, chyba do 6ºB, ale strasznie ciepło.Trochę chmur, trochę słońca i dość silne wzdłużne kołysanie. Czasem jak dziób zaryje w falę to pył wodny leci przez cały dziób i słychać uderzenie i czuć wstrząsy.

20 XI Sobota. Wyszliśmy na Atlantyk. Pogoda gorsza. Wiatr się trochę uspokoił, ale fale silne i trochę statkiem poniewiera. Przechyły do ok. 30º i silne kołysanie wzdłużne. Widzialność bardzo dobra, cumulusy, słońce, 14ºC.
Część pasażerów wysiadła, część chodzi jak muchy w jesieni, fotele jeżdżą. Jak na razie nie jest źle. Apetyt służy.

21 Niedziela. Morze jak na obrazku, ciemnogranatowe, niebo błękitne, w oddaleniu jakieś chyba 10 Mm widoczna Portugalia. Jest ciepło. O 0800 16ºC w cieniu. Nie kołysze, jest cicho i pięknie. Wybrzeże jest wysokie, lekko zamglone, widać jakieś miasteczka, zamki, sporo rybaków i dość dużo statków. Chorzy odżyli i nabierają barwy. Za 8-10 godzin powinniśmy być w Kadyksie. Ciekaw jestem Hiszpanii. Koło Anglii sztorm. U nas pewnie pełny listopad, a tutaj już prawie Południe.

Ok. 1800 (kotwica) w Kadyksie. Piękna, rozległa zatoka. Pogoda, że u nas rzadko w lecie. Woda turkusowo zielona, łagodny przybój z Atlantyku, błękitne niebo, zupełnie jak na pocztówkach. Na redę wprowadza nas pilot. Pilotówka parowa trochę zakopcona i drewniana. Dookoła zatoki osiedla. W Kadyksie widać jakąś świątynię w stylu mauretańskim. W porcie cicho. Niedziela. Do portu wejdziemy jutro – es Domingo (niedziela). Mnie to nawet odpowiada tak sobie stać na redzie i czekać na jutro. To też przyjemne.

Kadyks – to starożytny Gades. Jakieś tam koneksje z Fenicją, potem chyba Rzymem, Maurami. Niedaleko, tuż, tuż, jest Xeres de la Frontera, tutaj w 711 roku Maurowie zadali decydującą klęskę wojskom chrześcijańskim i pozostawali tutaj aż do 1492 roku, kiedy to padły ostatnie twierdze Grenady. To najładniejsza część Hiszpanii – Andaluzja. Kobiety, wino i śpiew. W przynajmniej wino, bo reszta za droga.W porcie jak u nas, na falochronach goście łowią ryby. W mieście widać prawdziwe palmy na ulicy (a może tylko mi się zdaje). W oddaleniu ku N widać wysokie góry, to chyba będzie Sierra Morena.

22 XI Poniedziałek 0800 cumujemy w Kadyksie. Pogoda piękna. Miasteczko ponad 100000 mieszkańców. O Kadyksie później, bo wyjąłem kupę butelek.

Otrzymują wg wykazu.

Ludomir

* * *

Kadyks 22 XI 65

Jestem już drugi dzień w Kadyksie. W hiszpańskim porobiłem już znaczne postępy. Una copa de vino, dos copas de vino, i tak aż straciłem rachunek. Wino jest tutaj tanie, sprzedają na kieliszki i bardzo dużo. Wczoraj cały dzień łaziłem po Kadyksie. Naprzód z tym moim współtowarzyszem kabiny, potem sam, a potem z marynarzami i tak aż do kolacji o 1700. O 1730 poszliśmy – ja i dziesięciu marynarzy na dalsze zwiedzanie miasta. Po drodze spotkaliśmy chiefa, który odwrotnie wracał na statek z zakupionym 2 litrowym gąsiorkiem muszkatelu. Pokazał gdzie to sprzedają. Potem jeden marynarz już z dwoma gąsiorkami poszedł na statek. Wreszcie zostaliśmy we trzech. Chodziliśmy po wąskich uliczkach starego miasta – może też jest eleganckie, z rozmachem, ale nie zielone. Ruch zaczyna się wieczorem. Wąskie uliczki zapełniają się. Między ludźmi przeciskają się samochody. Knajpki zapełniają się. Typy wina bardzo różne, 3 pesety – 1$ do 60 pesetos, kartka pocztowa 3, znaczek 3, list 7 pesetos. Uliczki w stylu mauretańskim, podwórka ze studniami i z podwórka wejście do mieszkań. Część wykładana kafelkami. Dzieci jak wróbli. Biegają po ulicy, krzyczą, biją się, jak u nas. Teraz urwałem się sam, połaziłem trochę po mieście. Usiadłem na starej bramie prowadzącej do starych fortyfikacji, grzejąc się do słońca i korzystając z samotności piszę. Ten mój sąsiad jest trochę męczący, oglądałby tylko koszule i albo wpada w wielkie uwielbienie dla stopy życiowej, techniki, albo wszystko mu się nie podoba. Tak, że bardzo chętnie wreszcie się go pozbyłem. Poszedł na podwieczorek, a ja zostałem w mieście. Natomiast chief jest bardzo miły i kulturalny, szpakowaty pan. Widział kawałek świata i umie o nim opowiedzieć. Lubi łazić po takich różnych zaułkach i wczuć się w atmosferę miasta. Kadyks ma ponad 100 tys. mieszkańców. Stare miasto otoczone jest murem. Zaułki są piękne w dzień, a jeszcze ciekawsze w nocy. Szerokie, miejscami na samochód i jeszcze troszkę. Na ulicy sprzedają pieczone kasztany (ohydne), oliwki marynowane całkiem dobre, pieczone orzeszki ziemne. Właściwie całe miasto to jedno muzeum w stylu mauretańskim, renesansu i bo ja wiem co jeszcze. W typach ludu widać dużo elementu arabskiego. Ale na nasz europejski gust to mało jest ładnych kobiet i mężczyzn. Jednak to jest Południe i ludzie się tutaj szybko starzeją. W mieście kręci się dużo kundli i są traktowane bardzo życzliwie. Nie widziałem, aby ktoś za nimi rzucał kamieniami. Również wiele jest kotów.

Kadyks jest portem pływowym, przy odpływie odsłaniają się skały. Dużo jest rybaków, wędkarzy i wyniki takie jak u nas w Odrze. Teraz jest już po sezonie, ale miasto nastawione jest na ruch turystyczny. Stąd chyba tyle winiarni. Ludzie życzliwi. Celnicy mili. Naprawdę. Stoją wprawdzie na bramie w porcie i jeden na trapie, ale tak nikomu nie wadzą. To chyba Bizet w Carmen zrobił hiszpańskim celnikom złą prasę. Trzeba jednak opisać miasto. Trzeba by wziąć opisy trochę z Capri, trochę z Włoch i to byłaby Hiszpania. Przy tym wydaje mi się dziwne, że ten naród wymyślił i lubi corridę. Tutaj coś nie gra. Nie wiem co, a za mało czasu by dokładniej poznać kraj i ludzi. A szkoda, chętnie bym tutaj jeszcze kiedyś na dłużej zajrzał.

A wszystko to jest tak jakoś ładnie, ciepło i swojsko, że aż żal odpływać. Żal, że wszystko musi się zakończyć. A tak tutaj by się posiedziało. Po raz pierwszy zobaczyłem rosnące na swobodzie palmy i cytryny. Piękny park, mury z widokiem na Atlantyk. Kadyks był obok Sewilli głównym portem srebrzystych flot. Po mieście jeździ sporo dwukołowych wozów zaprzężonych w muły. Koła są wielkie, ogumione, muły średnie i to też egzotyka.

Nareszcie kończę. Jak się coś naprawdę przypomni to następnym razem. W drodze lub z Rio.

Do wiadomości.

1. Jacobsony i wg uznania w Szczecinie.
2. Hipcio
3. Chałupa
4. T. Dudzic – W-wa
5. ad acta – Szczecin
6. kolejność dowolna, a nie będę pisał o tym samym 10 listów.

Pozdrowienia
Ludomir

Pozdrowienia dla wszystkich znajomych.
Lu

P.S. Posłałem list do chałupy, do Gliwic, ze sprawozdaniem z Hamburga. Powinien też trafić do Szczecina.

Ludomir Mączka: List z wyprawy na „Śmiałym”.

Z zachowanej bogatej korespondencji i zapisków Ludomira Mączki uwagę zwracają teksty z lat wyprawy jachtem „Śmiały” dookoła Ameryki Południowej¹, w którym to rejsie na trasie od Buenos Aires ich Autor uczestniczył. Wyprawa zorganizowana przez Polskie Towarzystwo Geograficzne była dużym przedsięwzięciem mającym – obok żeglarskiego i sportowego, jak wówczas uznały i doceniły to władze polityczne – także wymiar naukowo-badawczy.
Załogę tworzyły osoby z kwalifikacjami i doświadczeniem w żeglarstwie morskim, a także pracujące naukowo w dziedzinach będących przedmiotem podejmowanych w trakcie rejsu badań.
Ludomir Mączka, zakwalifikowany na rejs jako osoba rezerwowa, dołączył do załogi w momencie jej uszczuplenia, z przyczyn zdrowotnych, przez jednego z uczestników.

Pozostawione zapiski i listy są pełne osobistych spostrzeżeń, refleksji i ocen Mączki; nierzadko dotykają wzajemnych relacji osób przebywających przez tak długi czas w małej przestrzeni jachtu, w warunkach dalekich od zapewniających względny spokój psychiczny. (zs)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

12 II 1966 r., sobota, s/y „Śmiały”
Wachtę teraz sobie zmieniłem na nieco gorszą, ale ostatecznie Jurek ją miał już dość długo. Mam od 1400 – 2000 i od 0200 – 0800. Teraz pada deszcz, jest …. ale chyba dzionek. Wczoraj i przedwczoraj było …. zimno.
1700 wieczorem wyszliśmy z Puerto Deseado, akurat pogoda się zepsuła. Wczoraj mieliśmy sporo roboty, bo to i grot i bezan trochę się podarły (ta bawełna mocno spróchniała), spadła topenanta bezana, szot wkręcił się w śrubę i pękła lina od steru, a na domiar szczęścia wylała mi się w forpiku bańka z miodem.
Przedwczoraj Krzyś Baranowski trochę się poparzył prymusem; nowym kupionym w Deseado.
Poza tym bez rozmaitości, oprócz ewentualnych drobnych humorów szypra. Z nowości której jeszcze nie … to zgoliłem brodę, jest dwóch z brodą Kowalski i Wojciechowski to wystarczy Zresztą golą się tylko w portach, tj. 2 razy – Mar del Plata i Deseado; do Punta Arenas jeszcze ca. 200 – 250 Nm. Teraz jesteśmy na 49^o S. Temperatura ca 6-7 ^o C, no i wiatr, no ale jak na luty to ciepło. Jurek grzebie w maszynie bo coś nierówno pali – albo wtryskiwacze albo źle podaje brudną ropę.

13 II Niedziela 2200
Idziemy baksztagiem, wiatr 6-7^o z N+E za takim się zrefujemy w porcie. Fi ca 45^oS. To jednak są te Roaring Forties, choć nie jest gorzej niż u nas w taką sama pogodę, tylko że tutaj to można na to liczyć stale. Dziś rano było parę godzin pogodynki. Postawiliśmy nawet genuę, tak dla fantazji. Teraz zresztą też 8 kn leci. Zaraz koniec wachty. Zszedłem od steru, tyłek mam mokry, nogi też, dość chłodno: 10 ^o i wiatr.

14 II
Nareszcie dziś ładna pogoda. Godz. ok 2400, płyniemy pełnym wiatrem. Do Deseado ok 50-60 mil.

16 II Deseado
Do portu weszliśmy przy odpływie na żaglach i silniku. Jest to właściwie przystań w ujściu rzeki Rio Deseado. Ponoć tu był Magellan i nadał nazwę. To już naprawdę Patagonia. Gołe skały, kolczaste krzaczki, drzewa tylko przy domach. Port to tylko jedno nabrzeże. Pływy ok. 2m, no i prądy pływowe ok. 6 kn. Wczoraj załatwiliśmy prawie wszystko: wodę, ropę, trochę napraw. Oczywiście zostało sporo żagli do szycia, no ale to się nigdy nie skończy. Miasto, a właściwie miasteczko, obejrzałem z Bronkiem dopiero po ciemku, bo te wszystkie roboty trwały do ok. 2030. Przypomina zupełnie miasto z filmów o Dzikim Zachodzie, tylko trochę samochodów, ale są pewnie, choć sam nie widziałem, wozy konne i gaucho w szerokich spodniach, kilka knajpek w stylu „Saloon”, ale niestety z normalnymi drzwiami, a nie takimi do wjazdu konno, ale tutaj jest już chłodno. W nocy temperatura ok. 7-6^oC, a to jest koniec lata, no ale jesteśmy aż 47^oS. Pogoda trafiła się nam wyjątkowo piękna i słoneczna. Zacumowaliśmy przy statku marynarki wojennej. Taki stary frachtowiec do wszystkiego. Teraz stoimy przy nim na środku rzeki bo ustąpił miejsca do jutra tankowcom. Ok. 1500 przyszła do nas motorówka z prefektury i zabrali nas na kilka godzin w górę rzeki. Step wydał mi się taki jakiś swojski i cichy. Suchy piasek, żwirek, skały, krzaczki i cisza. Taki jakiś wieje od tego smutek, ale równocześnie jest piękny. Może jak jest chmurno i wiatr wygląda bardziej dziko i nie tak ….. tylko nie pachnie tak jak mongolski. Potem byliśmy na wyspie na rzece gdzie oglądaliśmy tysiące pingwinów. To są te mniejsze, jak duża gęś, ale równie dostojne jak te „Królewskie” – „Real Pinguino”. Mieszkają w wygrzebanych płytkich … którymi grzbiet wydmy jest zryty i śmiesznie kręcą głową jak do nich zaglądać. Śmiesznie biegając podpierają się skrzydłami, a w ogóle to można do nich podejść na krok, a nawet złapać, ale to lepiej za nogę i trzymać w powietrzu, bo tęgo dziobią. Nad rzeką są jakieś zupełnie młode tereny żwirowe z …. do 10 cm, głównie porfiry, łupki krzemiankowe, lidyty, sporo jaspisu, kwarc no i wyłażą wszędzie różne kwarcowe porfiry tworząc strome klify do ok. 20 m wysokości oraz miejscami …..
Z wody widać sporo suchych dolin rzecznych……. Ludzie tutaj żyją chyba z owiec, a w mieście to nie wiem, zresztą jest tutaj chyba ok. 4-5000.

20 II 1966, Niedziela, 0330
Fi 50 S, do Magellana ok. 200 Nm. Pogoda zmienna, na ogół zła. Zimno, deszcze, wiatry zmienne w sile i kierunku, tak od 0 do 5-7 ^o B. Te ostatnie częstsze, ale rzadko korzystne. Teraz jest jakieś 6-7 ^oB z SE, lecimy jakieś 7 kn na Cieśninę (Cieśninę Magellana – przyp. red.).

25.02.66
I dalej piteramy się w kierunku Cieśniny Magellana, to norma 300 Nm robimy już tydzień. Wiatry w mordę i silne. Stawiamy i drzemy żagle, chodzimy na sztormowych i powoli pchamy się na S. Ciuchy permanentnie wilgotne, buty gumowe dziurawe, bo jakoś ….. kupiła sobie ładne.

Ludomir

___________________________________

Wyprawa jachtem „Śmiały” (Lc – 18m, S-144m²) dookoła Ameryki Południowej w okresie od 29 lipca 1965 do 30 października 1966 roku zorganizowana pod patronatem Polskiego Towarzystwa Geograficznego o charakterze naukowo-badawczym. Trasa rejsu: Szczecin, Wyspy Kanaryjskie, Wyspy Zielonego Przylądka, Argentyna, Cieśnina Magellana, Chile, Kanał Panamski, Karaiby, Szczecin. Załogę stanowili: Bolesław Kowalski – kapitan, Tomasz Romer – I of icer (płynął do Santos, Brazylia), Jerzy Knabe – I oficer od Rio de Janeiro, Bronisław Siadek, Tadeusz Wilgat – kierownik naukowy wyprawy (płynął na trasie Puerto Montt, Chile – Kanał Panamski), Krzysztof Wojciechowski, Krzysztof Baranowski, Mieczysław Kluge (brał udział w pierwszym etapie rejsu do Wlk. Brytanii), Ludomir Mączka (uczestniczył w wyprawie od Buenos Aires).

_______________________________________________________________________________________________________
Ludomir Mączka – ur. 22.05.1926 r. we Lwowie, zm 30.01.2006 w Szczecinie, żeglarz, geolog. Na jachcie „Maria” w latach 1973-1991 żeglował w rejsie wokółziemskim. W latach 1984-1988 na jachcie „Vagabond 2”, wraz z W. Jacobsonem i na różnych odcinkach innymi żeglarzami, przepłynął Przejściem Północno-Zachodnim (NWP). Laureat wielu nagród, m.in. Rejs Roku -1984,1988, 2003, Kolosy -2001: Super Kolos 2001,Conrady -2003.

Fot. z arch. Wojciecha Jacobsona

Ludomir Mączka: Listy z wyprawy na „Śmiałym”

Załogę tworzyły osoby z kwalifikacjami i doświadczeniem w żeglarstwie morskim, a także pracujące naukowo w dziedzinach będących przedmiotem podejmowanych w trakcie rejsu badań.

Ludomir Mączka, zakwalifikowany na rejs jako osoba zapasowa, dołączył do załogi w momencie jej uszczuplenia z przyczyn zdrowotnych przez jednego z uczestników.

Pozostawione zapiski i listy są pełne osobistych spostrzeżeń, refleksji i ocen Mączki; nierzadko dotykają wzajemnych relacji osób przebywających przez tak długi czas w małej przestrzeni jachtu, w warunkach dalekich od zapewniających względny spokój psychiczny.

(zs)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

9 II 1966 r, s/y „Śmiały”, godzina 23

Wachtę mam od 0800 – 14 i od 2000 do 0200. Teraz jest 2300 i coś tam. Bronek siedzi na sterze, płyniemy fordewindem. Pierwszy raz pomyślny wiatr. Trzy dni mieliśmy coś w rodzaju sztormu. Takie 7^o B, ale uczciwe. Pękł fok i grot bawełniany, teraz postawiliśmy dakrony, a te są w szyciu. Nawet postawiliśmy żagle sztormowe, ale właściwie już na koniec. Zajęcia na jachcie sporo. Szycie żagli, stawianie, zrzucanie, itp., ale cóż, to już te sławne „roaring forties”, ale jak na razie to jeszcze nie jest źle. Na morzu wszystko się układa dobrze. To ta rutyna życia okrętowego, dzień za dniem, od wachty do wachty. Chwile peredyszki przy sterze, spokój nocnej wachty. Świecące morze, księżyc, fale już tutaj długie, no i Krzyż Południa i to wcale nie taki brzydki i charakterystyczny gwiazdozbiór, choć Orion jest ładniejszy i też świeci.

Koryto jest dobre i dużo. Krzyś Baranowski stara się nas dobrze wyżywić. Najbardziej mi się podobało jak wyszedł z kawałkiem mięsa z puszki aby Wojciechowski spróbował.

Podział wacht: I – Knabe, Wojciechowski, II – ja i Siadek.

Astro to jakoś tak nam wychodzi słabo, bo różnica po 30 mil od pozycji zliczonej. Ostatnią zrobił Bolek i to jest na razie obowiązujące (czy dobra to nie wiem). Czekam aż się księżyc trochę podniesie i spróbuję go zrobić, a nuż się uda. Bolek na morzu jest całkiem O.K., a reszta stara się jak może i jest całkiem miło.

11 II 66.

Pogoda podła, deszcze, wiatry 6-7^o w porywach do 8^o i to ze złych kierunków. Stawiamy i zrzucamy żagle sztormowe, bo normalne są słabe. Dakrony za cienkie i już trochę nadgryzione zębem czasu, bawełna trochę sparciała. Dość zimno około 10^o Celsjusza, no i trochę zaczyna to nudzić. Kartka jest sponiewierana, ale to pisane w warunkach bojowych i chwilę była w kieszeni w akcji. Godzina 2300. Wachta. Wiatr 4^o – chmurno. Cztery rumby w prawo błyska daleko latarnia Punta Delgada. Jacht idzie monotonnie na zarefowanym grocie, sztormowym foku i bezanie, bo to nie wiadomo co w nocy. Bolek z Bronkiem grają w karty, Baranowski pisze artykuł, Jurek Knabe i Wojciechowski śpią, a ja w nawigacyjnej uczę się hiszpańskiego i zaglądam co się dzieje. Prawie idylla tylko wiatr niekorzystny i już tydzień dyndamy do tego Puerto Deseado. Wojciechowski naprawił siatkę planktonową, bo mamy pobrać dla …. próbki (współpraca naukowa) i oddać w Puerto Deseado. Trochę poreperowaliśmy bawełnianego grota. Te nocne godziny są najmilsze, jeśli oczywiście jest jako taka pogoda. Buty gumowe mam już prawie suche, sztormiak też. Za chwilę zajrzę do kambuza, aby coś wrąbać.Czosnek ze starą słoniną, takie już żółte, potem może trochę yerba mate no i jakoś do 0200 zejdzie. Do Deseado jeszcze ca 250 Mm. Tam się wyszykujemy na Magellana. To Deseado to dość podła dziura, sądząc z mapy, locji i wieści. Coś chyba 5000 mieszkańców.

Ludomir

___________________________________

Wyprawa jachtem „Śmiały” (Lc – 18m, S-144m²) dookoła Ameryki Południowej w okresie od 29 lipca 1965 do 30 października 1966 roku zorganizowana pod patronatem Polskiego Towarzystwa Geograficznego o charakterze naukowo-badawczym. Trasa rejsu: Szczecin, Wyspy Kanaryjskie, Wyspy Zielonego Przylądka, Argentyna, Cieśnina Magellana, Chile, Kanał Panamski, Karaiby, Szczecin. Załogę stanowili: Bolesław Kowalski – kapitan, Tomasz Romer – I of icer (płynął do Santos, Brazylia), Jerzy Knabe – I oficer od Rio de Janeiro, Bronisław Siadek, Tadeusz Wilgat – kierownik naukowy wyprawy (płynął na trasie Puerto Montt, Chile – Kanał Panamski), Krzysztof Wojciechowski, Krzysztof Baranowski, Mieczysław Kluge (brał udział w pierwszym etapie rejsu do Wlk. Brytanii), Ludomir Mączka (uczestniczył w wyprawie od Buenos Aires).

Maciej Rutkowski: List do Ludomira Mączki

W pierwszym rejsie dookoła świata Ludomira Mączki na jachcie Maria, przy powtórnym okrążeniu Australii, przez Wielką Rafę Koralową, na trasie z Airlie Beach (Queensland) do Nhulunbuy (North Territory) płynęli z „Ludojadem” Maciej Rutkowski, Derek Breggaley i Wendy Morroni. Rutkowski przebywał już od pewnego czasu w Australii, u rodziny w Sydney i po rejsie na Marii pozostał w Nhulunbuy, pracował tam i realizował swoje marzenia o własnym jachcie. Oto drugi z zachowanych listów Macieja Rutkowskiego, załoganta na Marii w jej drugim okrążaniu Australii.
(zs)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

P.O. Box 362
Nhulunbuy 5797
NT.

Drogi Ludku! Gove, 11 XII 82

Przepraszam za brak listów z mojej strony, ale czekam na Twój obszerny list, bym mógł odpisać.

U mnie wszystko po staremu, dalej bykuję. To może się zmienić w przyszłym roku. Na razie buduję jacht. Jak widzisz na zdjęciu mam skończony pokład. W środku wykończone są zbiorniki na paliwo i wodę (1200 l paliwa i 500 l wody). Mechanik wykańcza mi motor, czterocylindrowy Pearkins 45 koni.

Balastu wsadziłem 3 1/2 tony, a cała waga jachtu to jakieś 11-12 ton. W środku większość rzeczy jest już zakonserwowana, ale mam jeszcze jakieś trzy lub cztery tygodnie dziubania i malowania. Na zewnątrz piaskowanie i malowanie zajmie dzień lub dwa.

Planuję skończyć ją pod koniec przyszłego roku i w kwietniu 84go kurs na zachód, przez Indyjski, ale to jeszcze kawał czasu i wiele tysięcy dolców do zarobienia.

Tutaj wszystko po staremu, trochę więcej jachtów i dużo mniej pracy. Ekonomia pod psem. Znajomi miło Cię wspominają, przekazuję ich pozdrowienia dla Ciebie.

Carsly kupił sobie jacht ???? i pływa po Zatoce. Nowozelandczyk, ten z „KLO” sprzedał swój jacht i osiadł na Norfolk Is.

Mam nadzieję, że masz się dobrze i napisz coś więcej niż kartę. Mam nadzieję, że podoba Ci się mój nabytek. Okienka w sterówce są tylko tymczasowe, by powietrze wpuścić, potem będą ładniejsze.

Maciek.

Maciej Rutkowski: List do Ludomira Mączki.

W pierwszym rejsie dookoła świata Ludomira Mączki na jachcie Maria, przy powtórnym okrążeniu Australii, przez Wielką Rafę Koralową, na trasie z Airlie Beach (Queensland) do Nhulunbuy (North Territory) płynęli z Ludojadem Maciej Rutkowski, Derek Breggaley i Wendy Morroni. Rutkowski przebywał już od pewnego czasu w Australii, u rodziny w Australii Południowej a po rejsie na Marii pozostał w Nhulunbuy, pracował tam i realizował swoje marzenia o własnym jachcie. (zs)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Drogi Ludku! ~ 14.IV.1982, Gove

Dziękuję mocno za kartę i miłą ofertę koi.
Na razie życie mocno mi się gmatwa i możliwe że gdy mi to wszystko dostatecznie zbrzydnie to zwinę manatki i pójdę prosić Ciebie o miejsce na „Marii”.
Spróbuję opowiedzieć Ci wszystko mniej więcej chronologicznie.
W grudniu pojechałem na dwutygodniowy urlop szukać jachtu. Nic gotowego nie znalazłem, ale za to spotkałem człowieka z doświadczeniem, który zbudował już zawodowo jakieś szesnaście jachtów ze stali i który właściwie skończył dla siebie coś co ja sobie wymarzyłem, niestety nie do sprzedania i natychmiast wybierał się w podróż do Tahiti. No nic, szkoda, ale na wszelki wypadek wziąłem jego adres. Dalej nic nie znalazłem, ale za to zainwestowałem forsę w chałupę w Cairns. Po powrocie do Gove napisałem do Tony’ego (to jest ten budowniczy) list oferując forsę i warunki, żeby przypłynął do Gove i zespawał mi jacht, i o dziwo Tony się zgodził. Więc jestem w trakcie przygotowywania się do budowy jachtu.
W międzyczasie zmieniłem stanowisko w Nabalco (North Australian Bouxite and Alumina Company – przyp. red), więcej forsy, ale i więcej roboty. I żeby tego nie było dość to w tym samym czasie zakochałem się w dziewczynie i możliwe że będę się żenił.
Jak widzisz nie na próżno ktoś pisał „Life wasn’t meant to be sneezy”. Wszystko to stało się w przeciągu ostatnich trzech miesięcy. Żyję w przyspieszonym tempie.

Jacht jest 36′ długi, 11’3” szeroki i 5’3” zanurzenia. Okrągłodenny i doubleender. Prawie że flushdeck, sloop. Buchanan design.

Pozdrowienia pomyślnych wiatrów i pisz!
Maciek

Wiktor Ostrowski: List do Ludomira Mączki

W bogatej korespondencji Ludomira Mączki odnajdujemy listy od Wiktora Ostrowskiego (1905-1992), taternika, alpinisty, podróżnika, uczestnika polskiej wyprawy w Andy (1933-1934), autora książek, m.in. Na szczytach Kordylierów, W skale i lodzie, Wyżej niż kondory, Życie Wielkiej Rzeki. Znajomość Ludka z Wiktorem Ostrowskim rozpoczęta w Buenos Aires (w 1965 roku), gdy Ludek przez prawie dwa tygodnie oczekiwał (właśnie u Ostrowskiego) na przypłynięcie Śmiałego, w którego załodze miał dalej płynąć w wyprawie dookoła Ameryki Południowej przez Cieśninę Magellana, a potem – po przypłynięciu Śmiałego – jeszcze przez prawie miesiąc żeglarze remontowali jacht, trwała przez lata i prowadziła do wielu wzajemnych spotkań: w Warszawie u Ostrowskiego (powrócił do Polski w 1975 r.) i w Szczecinie, na Stojałowskiego w mieszkaniu Wojciecha Jacobsona gdzie Ludek Mączka przez wiele lat miał swój pokój. Jak wspomina Wojciech Jacobson Ludkowi Wiktor Ostrowski bardzo imponował jako człowiek, alpinista, żołnierz spod Monte Cassino, mieszkaniec Argentyny, itd. Był ważną postacią w życiu Ludka. Ludek cenił sobie wysoko jego przyjaźń. (zs)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Wiktor Ostrowski: List do Ludomira Mączki

16-XII-1980.

Drogi Ludojadzie,

List Twój doszedł w rekordowym czasie – 8 dni. Graniczy z cudem. Tak samo jak i rzadki fakt – podania przez Ciebie adresu w postaci czytelnej. Tego ostatniego zresztą nie jestem pewien.

Nie wiem czy masz kontakt z Edwardem¹. Temu ostatnio potwierdzałem otrzymanie kasetki z Twoim głosem. Twój ostatni list przesyłam Krzysztofowi² do Lublina. Jako … życzenie świąteczne.

Takież życzenie racz przyjąć – Wagabundo Siedmioletni (na razie – siedmioletni) od Reśki i ode mnie.

Czy czasem już niezadługo w tych morzach rozmaitych się moczysz? Czy nie czas brać kurs na Ląd Ojczysty? Znam ciekawsze sposoby zarabiania na życie niż – jak piszesz – praca „boya”. Ty … doktorze geologii³ tudzież Kapitanie Żeglugi Wielkiej …

A propos żeglugi wielkiej: trzymasztowy jacht, ponoć jakiś super, zakupiony przez byłego prezesa TV, czyli „krwawego Maciusia”, po zdetronizowaniu tego ostatniego i wielkiej burzy prasowej – płynie obecnie na Antarktydę, wioząc pod pokładem dalszych amatorów zimowania na tej naszej stacji arktycznej. A dowodzi tą łódeczką – Krzysztof Baranowski. Wyobrażam sobie jak ci naukowcy rzygają, albo jak będą rzygać na tych południowych wodach, a przeklinać piętrowe prycze w kabinkach zupełnie nieprzystosowanych do takich rejsów i do takiej klienteli.

Piszesz, że masz skąpe wiadomości z Kraju, tylko alarmową prasę zagraniczną i pełen jesteś obaw. Jestem optymistą, przeżywamy czasy nadzwyczaj ciekawe, aczkolwiek i nadzwyczaj – dosłownie – ciężkie. Byli władcy absurdalnymi decyzjami, nie słuchając rad ekonomistów (do tych ostatnich, domorosłych, też nie mam szacunku) zapędzili Kraj w takie długi, że trudno przewidzieć, kiedy z nich wyleziemy. Mania grandiosa była. W rezultacie: trudno w Warszawie ZNALEŹĆ miejsce na zaparkowanie własnego samochodu (mamy takowy) a jednocześnie DZIESIĄTKI TYSIĘCY traktorów stoją bezczynnie z powodu braku opon, akumulatorów, części zamiennych itd. Brak zwykłych pługów i przedpotopowych kos – też. Jeżeli uświadomisz jednoczesny nieurodzaj, katastrofalne żniwa – to zrozumiesz obecny brak najprostszych środków wyżywienia. W rolniczej Polsce – przepraszam, uprzemysłowionej obecnie – mięso, masło, nawet … kartofle są rarytasem. Ale wywalczono ogromne podwyżki płac, a co ważniejsze – nie poznałbyś teraz Ojczyzny: rozgadanej, krytykującej, obradującej, bez kagańca cenzury. Jutro w Gdańsku poświęcenie Pomnika – poległych Stoczniowców z roku 1970-tego. Wspaniały pomnik ufundowany i WYKONANY w rekordowym SPOŁECZNYM czynie. No i uroczystość będzie – niebywała, z prymasem, prezydentem itd. A na cokole wyryty wiersz najnowszego laureata Nobla (Czesława Miłosza). Mimo braku papieru i trudności poligraficznych książki laureata (zakazane dotąd) drukują się dzień i noc.

I niech rozwieją się Twoje obawy, co do nieproszonej pomocy bratniej. Żyjemy w innych czasach. By to zrozumieć – trzeba być tu. I nie jest to temat do listu, nawet długiego.

Czego mi naprawdę brak, a na co z pewnością nie narzekasz – to … słońca. Nie wiem co się stało z tym klimatem, ale już PARĘ miesięcy nie widziałem słońca. W listopadzie mieliśmy już mrozy poniżej -20, a teraz od szeregu dni – mżawka parszywa i temperatura w okolicy zera. Brrrr…

Ostatnio byliśmy z Reśką na „Operetce” Gombrowicza, która robi furorę i jest wspaniale wystawioną. Przedwczoraj w Krakowie, w teatrze największym, była premiera światowa sztuki Karola Wojtyły pt. „Brat naszego Boga”. Jak dopłyniesz to może już można będzie dostać bilet, bo na razie są wykupione… do kwietnia 1981. W połowie przez zagraniczniaków, turystów z Europy i USA. To też – Znak czasu. Trzeba też powiedzieć że Autor też nam się udał. Wiesz, jak On był w Polsce to Wanda Rutkiewicz, ta co to 17. października na Everest wlazła, ofiarowała Mu kamyk z tego szczytu, a On objął ją i na ucho szepnął: „…ależ tego dnia my oboje wysoko zaszli, pani Wando…” To była data też Obrania w Watykanie.

Co jeszcze napisać? Że brakuje mi trochę Twojej mordy? Często z Reśką wspominamy. I maty dobrej napijemy się. Pod tym, matowym, względem Argentyna o mnie pamięta, przysyłają.

Może byś przysłał jakieś swoje zdjęcia, Twojej „MARYSI”, coś reportażowego – aby takie „Morze” mogło wydrukować a ludziska o Tobie sobie przypomnieć? Pomyśl.

Na święta posyłamy w załączeniu kawałeczek Opłatka. Staropolskim zwyczajem, Ty…kangurze jeden…

Ściskamy mocno – Reśka i ja. Wiktor

_________________________________

Edward – ???
Krzysztof z Lublina – Krzysztof Wojciechowski z załogi jachtu „Śmiały” z wyprawy dookoła Ameryki Południowej (1965-1966), w której to wyprawie uczestniczył również Ludek Mączka. K. Wojciechowski z wykształcenia geograf, związany z UMCS w Lublinie.
doktorze geologii – email od Wojtka Jacobsona: … To trochę żartobliwie, a trochę z niewiedzy. Ludek miał propozycję od profesora Alfreda Jahna by zostać jego asystentem na uczelni Wrocławskiej. Widział w nim karierę naukowca. Mówił mi o tym sam Profesor dodając z żalem „Cóż, wybrał morze”. Ludek studiował równolegle geografię. Ukończył, ale nie zrobił dyplomu… (wj)

Wiktor Ostrowski z Buenos Aires (Argentyna): List do Ludomira Mączki

W bogatej korespondencji Ludomira Mączki odnajdujemy listy od Wiktora Ostrowskiego (1905-1992), taternika, alpinisty, podróżnika, uczestnika polskiej wyprawy w Andy (1933-1934), autora książek, m.in. Na szczytach Kordylierów, W skale i lodzie, Wyżej niż kondory, Życie Wielkiej Rzeki. Wyprawa wodami Iguazu i Parana. Znajomość Ludka z Wiktorem Ostrowskim rozpoczęta w Buenos Aires (w 1965 roku), gdy Ludek przez prawie dwa tygodnie oczekiwał na przypłynięcie Śmiałego, w którego załodze miał dalej uczestniczyć w wyprawie dookoła Ameryki Południowej przez Cieśninę Magellana trwała potem przez lata i prowadziła do wielu wzajemnych spotkań, w Warszawie u Ostrowskiego (powrócił do Polski w 1975 r.) i w Szczecinie, w domu na Stojałowskiego, gdzie Ludek Mączka przez wiele lat, na poddaszu, miał swój pokoik (wynajmowany od właścicieli domu) a poniżej było mieszkanie Wojciecha Jacobsona. Jak wspomina Jacobson Ludkowi Wiktor Ostrowski bardzo imponował jako człowiek, alpinista, żołnierz spod Monte Cassino, mieszkaniec Argentyny, itd. Był ważną postacią w życiu Ludka. Ludek cenił sobie wysoko jego przyjaźń.

Wiktor Ostrowski podczas pobytu w Argentynie nawiązał znajomość z Witoldem Gombrowiczem (byli prawie rówieśnikami), aczkolwiek ograniczała się, owa znajomość, raczej do przypadkowych kontaktów. Tym niemniej Ostrowski wiedział kim jest Gombrowicz, orientował się w jego dorobku literackim, w jego – dorobku i w szczególnej cesze postaci samego autora – oryginalności. Czy rozmawiał z Ludkiem o Gombrowiczu, którego już w Argentynie nie było od dwóch lat? Niewykluczone, ale śladów nie znalazłem. Raczej wspólne tematy znajdowali w tym co ich obu łączyło – w wyprawach – również górskich, w traperskim życiu, które obaj prowadzili a także w sprawach wojny i broni, o której Ostrowski jako żołnierz kampanii wrześniowej, więzień sowieckich łagrów, żołnierz armii Andersa, uczestnik walk o Monte Cassino miał zapewne wiele ciekawych historii do opowiedzenia, a dla Ludka były to tematy interesujące i ważne. Tym niemniej, wydaje się naturalne, że podczas długich rozmów mógł Ostrowski wspomnieć o znanym już wówczas i cenionym w świecie polskim pisarzu, którego poznał w Buenos Aires. (zs)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

27 września 1966. Ba. As.

W. Pan mgr. Ludomir Mączka (przez grzeczność)

Drogi Panie Ludku,

Dziekuję serdecznie za listy i kartki. Wszystkie były podstaw odpowiednich (naturalnie serdecznych) notatek w Kurierze¹ o Was. Niestety nie mogłem odwdzięczyć się – nie znając następnego adresu zakotwiczenia. Wincenty B. wiózł Panu moje posłanie i numery Kuriera, ale przyleciał do Valparaiso następnego dnia po Waszym wyjściu.

Ja płynę do Polski m/s „Żeromskim”. Ponoć wyjdzie z Bairesu koło 14 października. Nie spotkam więc w Szczecinie. Ale – pamięta Pan? – umowa stoi i napijemy się w Szczecinie „mate” – pod „strzechą”². Jeżeli będzie Pan wcześniej w Warszawie to niech Pan koniecznie skomunikuje się z moją siostrą (Olga Polakowska), ul. Obrońców 19 m. 1, Saska Kępa. Telefon 178412.

W domku na Melo wszystko w porządku. Tok – Panu się kłania. Zbradziażony, wychudzony, ale się trzyma i kociaki naokoło rodzą się z czarnymi nosami. Mieszka u mnie teraz Staszek Odolski (Pamięta Pan?). Cieszę się z tego i będę miał na czyjej głowie chałupkę zostawić.

Moja „Wielka Rzeka”³ chyba już drukuje się w Kraju. „Patagonię” wiozę z sobą.Wiozę też kupę nowych a ciekawych przeźroczy. Ciekaw jestem Waszych. Marysia Sz. jest w tej chwili w Kraju. Wraca w październiku, więc gdzieś rozminiecie się na wodzie. Ryszard – zasypany śniegami w Patagonii, jakże okrutne tam były i są jeszcze śnieżyce. Nasza zima też była dość paskudna, a ja jak głupi musiałem tkwić w tym Bairesie. Nawet na Paranę, na Doradę, nie skoczyłem! Jednym słowem: pracowicie – leniuchowałem się.

O naszych tutejszych, bieżących, sprawach pisać nie będę. Nieciekawe. Pogadamy przy „macie”. Z Madejskim⁴ spotykam się często. Równy chłop. Ostatnio miał ciężką przeprawę – chorobę synka. Jakoś wykaraskał się.

Bardzo serdecznie zawsze wspominam czasy gdy miałem przyjemność oglądać pańską uśmiechniętą twarz – na patio. ”Yerbę” naturalnie wiozę sporo.

A więc, Drogi Panie Ludku, do prędkiego zobaczenia i miłych pogaduszek. Na ręce Pana Kapitana dla Wszystkich, ale i Pana proszę uściskać ich Wszystkich w moim imieniu.

Pana – ściskam mocno i ciepło

Wiktor Ostrowski

P.S. Z „Życia Warszawy” przedrukowaliśmy wyjątek z opisu burzy Siadka⁵, tej – przed dojściem do Magellana. Czytając ludziska – dostawały choroby morskiej, a poniektóre siusiumajtki – mdlały. Był też telefon (kobiecy) pytający: czy zawsze w czasie TAKIEJ burzy Kapitan „HISUJE” (Sic!) załogę na czubek masztu i czy długo w takiej pozycji „WHISOWANEJ” (Sic!) na czubku trzyma??? Tłumaczyłem, że to zamiast „bocianiego gniazda” – w celu wypatrywania OGNI na Ziemi Ognistej. Głos (pytający) był bardzo przejęty. Wiktor

___________________________________________

Kurier – „Codzienny Niezależny Kurier Polski w Argentynie” – pismo polonijne (pierwszy polski dziennik w Ameryce Południowej; od 1937 r.) ukazujące się w Argentynie, którego współtwórcą i redaktorem był Wiktor Ostrowski.
„strzecha” – Wojciech Jacobson z rodziną mieszkał w willowej dzielnicy Szczecina Pogodno, w domu w którym dach pokryty był strzechą; na strychu tego domu, niewielki pokoik zajmował Ludek Mączka.
„Wielka rzeka” – Wiktor Ostrowski, Życie Wielkiej Rzeki. Wyprawa wodami Iguazu i Parana, wyd. Czytelnik, Warszawa, 1967.
Madejski – Marian Madeyski z Argentyny (Buenos Aires), znajomość z czasów rejsu „Śmiałego”.
Bronisław Siadek – uczestnik rejsu jachtem Śmiały dookoła Ameryki Południowej (1965-1966), geograf, żeglarz, taternik, fotograf.