Archiwum kategorii: ZŻ nr 55e listopad 2022

Mariola Landowska: Korespondencja z Lizbony

Szukając natchnienia w pejzażu morskim, możemy wybrać widoczne detale takie jak łodzie, latarnia morska, wyraz chmur, układ fal, głębię horyzontu, czy grę światła w przestrzeni, na przedmiotach.

Mariola Landowska, Farol, olej, 70×90

Malowałam ten obraz w dwa tysiące piętnastym roku, czyli już siedem lat temu, a nadal obserwuję to miejsce, spoglądam z zaciekawieniem, może z takim pewnym twórczym niepokojem i zawsze coś bym dodała do namalowanego wówczas obrazu, np. latające mewy, psy biegające po plaży, światło i cienie układające się na łodziach o różnych porach dnia i roku. Tak naprawdę, jest to dla mnie nigdy niekończąca się historia; ta plaża, ocean, w dali latarnia morska.

Lubię również fotografować to miejsce, z nadzieją, że jednak kiedyś znowu namaluję nowe obrazy tej inspirującej przestrzeni, być może w innych „dekoracjach”, w innych kolorach.

Tekst i foto Mariola Landowska, 01.12.2022

________________________________________________________________________________________________________________

Mariola Landowska – żeglowała w Jacht Klubie AZS w Szczecinie w latach osiemdziesiątych XX w. Z pasją oddaje się malowaniu i podróżom. Wystawy malarskie w Szczecinie, we Włoszech, w Portugalii, w Hiszpanii. Od kilku lat mieszka w Oeiras koło Lizbony.

(zs): Northwest Passage – sezon nawigacyjny 2022

Ah, for just one time I would take the Northwest Passage

To find the hand of Franklin reaching for the Beaufort Sea

Tracing one warm line through a land so wild and savage

And make a Northwest Passage to the sea…

Stan Rogers

Bellot Strait, sierpień. Fot. z arch. W. Wejera

Northwest Passage (NWP, Przejście Północno-Zachodnie) owiane legendą, ale też i sławą trudnej, wymagającej drogi żeglownej łączącej Atlantyk i Pacyfik w Arktyce kanadyjskiej przyciąga corocznie, w krótkim sezonie nawigacyjnym, coraz więcej żeglarzy. Pewną zachętą do podjęcia nobilitujacego wyzwania są wyraźnie widoczne w Arktyce, zmiany klimatyczne. Postępujące ocieplenie zmniejsza pokrywę lodową, wydłuża sezon nawigacyjny, w którym dostępne trasy żeglugowe (przyjmuje się, że jest ich siedem z wariantami) umożliwiają żeglugę po wodach wolnych od lodu (lub prawie wolnych). Na stronie internetowej Scott Polar Research Institute założonego w Anglii w 1920 roku jako instytut Wydziału Geografii Uniwersytetu Cambridge dla studiów nad Arktyką i Antarktyką jest interesujące, stale aktualizowane zestawienie jednostek pływających przemierzających wody NWP – Transits of the Northwest Passage (lista R. K. Headlanda) w

https://www.spri.cam.ac.uk/resources/infosheets/ i tam w: Transits of the Northwest Passage (https://www.spri.cam.ac.uk/resources/infosheets/northwestpassage.pdf)

W Zeszytach Żeglarskich, nr 40e z lutego 2019 roku ukazał się krótki tekst o NWP (https://zeszytyzeglarskie.pl/zs-jeszcze-o-northwest-passage/) w którym wspomniano o odniesieniach do poszukiwań legendarnej drogi wodnej w Arktyce jakie zawarł w swojej książce Moby Dick Herman Melville (ostrza harpunów grenlandzkich znajdowano w ciele wielorybów upolowanych na północnych wodach Oceanu Spokojnego, czasami w w odstępie zaledwie paru dni od użycia tych harpunów; ostrza harpunów znakowano w celu identyfikacji harpunnika, który go użył). A było to w roku 1851 (rok wydania książki), więc ponad pół wieku przed odkryciem tej drogi wodnej, przed pierwszą żeglugą wodami NWP Roalda Amundsena z załogą na kutrze żaglowym Gjoa. O nawiązaniu do melvillowskiej powieści we współczesnych czasach i wydarzeniach będzie jeszcze opowiedziane w dalszej części tego tekstu.

W tym roku próbę zmierzenia się z NWP podjął szczeciński żeglarz Grzegorz Węgrzyn na jachcie Regina R. II (jacht o stalowym kadłubie, konstrukcja holenderska). Ze Szczecina wyruszył pod koniec kwietnia, a na Grenlandię (port Qaqortoq, dawniej duń. Julianehab) dotarł na początku czerwca. Potem były kolejne odwiedzane porty grenlandzkie i żegluga przez Morze Baffina w stronę Cieśniny Lancastera (Lancaster Sound) – jedno z wejść prowadzących w Northwest Passage, z wejściem do Pond Inlet.

Niestety problemy techniczne z jachtem (awarie silnika) zmuszają żeglarza do wycofania się i powrotu na Grenlandię. Upływający czas, postępujące zalodzenie, arktyczna zima zamykają możliwości żeglugowe w Arktyce jachtem. Jacht Regina R. II wraz z kapitanem pozostają na czas arktycznej zimy w grenlandzkim porcie Aasiaat.

Interesujące opisanie tegorocznego sezonu nawigacyjnego w Arktyce kanadyjskiej pod kątem możliwości żeglugi jachtem przez Przejście Północno-Zachodnie przedstawił Wojtek (Victor) Wejer (Ocean Cruising Club Port Officer for the Northwest Passage – wspierający radami i swoim doświadczeniem żeglarzy w NWP), doświadczony znawca Arktyki, możliwości żeglugowych i pogody tam panującej (Victor Wejer: Yachtsmen Routing Guide to Northwest Passage for safe/unsafe anchorage/shelter, 2016 Winner of Ocean Cruising Club Award of Merit, Nagroda Honorowa Ocean Cruising Club roku 2016 za „Wybitne dokonania w społeczności żeglarskiej”, a także nagrodzony, m.in: Nagrodą PZŻ Rejs Roku 2017, nagrodą Zachodniopomorskiego Związku Żeglarskiego i medalem Franklin’s Lost Expedition przyznanym przez Royal Canadian Yacht Club). Na stronach internetowych prestiżowej międzynarodowej organizacji Ocean Cruising Club zamieszczony jest aktualny raport Wejera o warunkach meteorologicznych na trasie przejścia, o tegorocznych próbach żeglugi jachtami w NWP (https://www.oceancruisingclub.org/ Raport Wejera: https://www.sailworldcruising.com/news/255210/Overview-of-2022-Season-in-the-Northwest-Passage).

W sezonie żeglugowym 2022 osiem jachtów skutecznie wpłynęło na wody Przejścia Północno-Zachodniego, i jest to liczba wyjatkowo duża wobec poprzednich lat. Jak pisze Wejer w swoim raporcie: At least after the pandemic, there was full freedom and no restrictions for sailboats in the Arctic. Police were welcoming all boats with open arms.”

Warunki pogodowe, duże zalodzenie potęgowane napływającą krą, utrzymujące się w niektórych miejscach do początków lipca skutecznie blokowało żeglugę jachtów („Beginning of July didn’t look very promising ice wise with Alaska North Slope being locked with 5/10 ice until 10 August” – pisze Wejer w raporcie). O szczegółach zalodzenia na trasie NWP, o tegorocznych sztormach interesująco i obszernie pisze Wejer w swoim raporcie.

Wspomina także o dwóch przypadkach żeglarzy, którzy mieli mniej szczęścia w żegludze na Northwest Passage: „I had two Search & Rescue (SAR) calls, one for a Polish sailboat with a failed engine just off Disko Bay (Greenland). I contacted friends from Radio Aasiaat and a fishing boat towed it safely to Godhaven in Greenland.

Another one, a lengthy SAR, was for a missing US boat with the name of „Pequod”. „Mea West” (NED) captain relayed to me a note two weeks ago from the sister of the skipper of „Pequod” – Rex Wyse.”

Historia z polskim żeglarzem jest częściowo znana, pisała o tym lokalna, szczecińska prasa, w pomoc techniczną (części do silnika) zaangażowali się szczecińscy żeglarze.

O drugim przypadku, jak się okazało pośrednio związanym z Przejściem Północno-Zachodnim, pisze Wejer w korespondencji mailowej z piętnastego października:

…Dotyczy to jachtu amerykańskiego pod nazwą „Pequod” który miał zamiar przepłynięcia NWP w tym roku.
Tak przy okazji to może znasz tę nazwę. 150 lat temu statek wielorybniczy „Pequod” został zatopiony przez wieloryba Moby Dick. Wszystko według zmyślonej historii w książce Hermana Melville’a.
Otóż otrzymałem wiadomość od holenderskiego jachtu że, ten „Pequod” gdzieś zaginął w Arktyce i siostra kapitana tego jachtu go poszukuje. Oczywiście od razu zaalarmowałem Kanadyjskie i Grenlandzkie SAR i zacząłem szukać gdziekolwiek. Ja oczywiście miałem bardzo znikome informacje, ale przynajmniej ta siostra Jill podała jakieś informacje, w większości nawet niewłaściwe. Bardzo szybko odnalazłem informacje, że jacht ten nie wpłynął na terytorium Kanady. Więc pozostała Grenlandia, gdzie znalazłem miejsca w południowej części w których ten jacht przebywał w lipcu. Jak się okazało to ten jacht miał awarię silnika i nie ruszył na NWP. Była teoria, że popłynie na Islandię, ale Policja z Grenlandii, która tam zajmuje się ratownictwem, odnalazła ten jacht we Francji, dopiero w sierpniu. Okazało się, że to jest inny jacht. Wczoraj wieczorem otrzymałem wiadomość, że jacht „Pequod” użył swój EPIRB i w Anglii UK MRCC odebrała elektroniczny sygnał SOS. Sygnał był z połowy Atlantyku, gdzie jest obecnie sztorm. Samolot został wysłany (jak zwykle). Dzisiaj wcześnie rano otrzymałem ponowną wiadomość od UK MRCC, że samolot odnalazł jacht i nawiązał kontakt ok. 10:00 GMT, jacht miał wywrotkę i stracił maszt. Kapitan „Pequoda” Rex Wyse jest na jachcie i najbliższy statek ma go podjąć z jachtu w przeciągu następnych 9-12 godzin.
Tak więc koniec poszukiwań…”

Na zapytanie redakcji o jacht Pequod Wejer odpisał: „W Internecie nic nie znajdziesz, bo ten jacht nie miał AIS, Iridium, Email ani trackingu tylko VHF. Jest to jacht typy Cal 46, nie znam roku produkcji, raczej starszej konstrukcji fibreglass i nawet ma grube poszycie. Jest wiele jachtów na świecie z tą pechową nazwą („Pequod”). (…) Na Tweet’erze jest krótki film RAF z tej akcji: https://www.pressandjournal.co.uk/fp/news/moray/4922533/raf-lossiemouth-poseidon-called-to-the-rescue-of-stricken-sailor-battling-19ft-waves/

Żegluga w Northwest Passage nadal pobudza wyobraźnię, przyciąga żeglarzy do zmierzenia się z trudami, zmieniającą się nieprzewidywalnie pogodą oferując w zamian niecodzienne widoki i przede wszystkim tak potrzebną wielu dawkę dobrych emocji, adrenaliny. No i oczywiście nobilituje żeglarza, jak opłynięcie Cape Hornu, a może jeszcze bardziej?

(zs)

Regina R. II w zatoce Disko, 2022 rok. Fot. M. Borkowska

Maciej Krzeptowski: POLSKO-UKRAIŃSKI ZALEW SZCZECIŃSKI 2022

Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie maciej-krzeptowski-467x500-1.png

Pomysł na ten rejs narodził się 24 lutego, w dniu rosyjskiej napaści na Ukrainę. Przyjaciele składając życzenia imieninowe, jak zwykle życzyli mi ciekawych, dalekich rejsów, a ja oczyma wyobraźni już widziałem setki tysięcy ukraińskich uchodźców, w tym dzieci, którym przecież będą należały się wakacje. Zaraz też przypomniało mi się kilkanaście tysięcy dzieci polskich, które wyszły ze Związku Radzieckiego w 1942 roku wraz z Armią Andersa i zostały przygarnięte przez rządy Iranu, Indii, Australii, Nowej Zelandii, RPA i Rodezji. Wiele lat później te „dzieci” – inżynierów, techników, handlowców, spotykałem w czasie rejsu dookoła świata na jachcie MARIA. To wszystko zdecydowało, że nadchodzący sezon żeglarski postanowiłem poświęcić nastolatkom z Ukrainy i wspólnie z nimi popłynąć pod żaglami na Zalew Szczeciński.

Wyprawę nazwałem „Polsko-ukraiński młodzieżowy rejs po Zalewie Szczecińskim 2022” i pod tym hasłem podjąłem rozmowy z potencjalnymi współorganizatorami i sponsorami. Szczęśliwie się złożyło, że zdążyłem z pomysłem na festiwal podróżników KOLOSY w Gdyni, na którym oprócz statuetek za osiągnięcia w dziedzinie podróży, alpinizmu i żeglarstwa wręczane są nagrody/stypendia dla osób, które przedstawią interesujący projekt przyszłej wyprawy. Nie chcąc być zależny tylko od sponsorów, zdecydowałem się zawalczyć o grant żeglarski i ku ogromnej mojej radości, dzięki prezentacji „Każdy rejs może zmienić twoje życie”, na rejs polsko-ukraiński przyznano mi nagrodę „Wiecznie Młodzi im. Aleksandra Doby”. Teraz już, będąc posiadaczem 15 tysięcy złotych, mogłem być pewny, że rejs się odbędzie!

Życie nauczyło mnie, że jeżeli bardzo się czegoś pragnie, jest duża szansa, że życzenie to się spełni, szczególnie wtedy, gdy działamy nie dla siebie, tylko dla innych. Tak było i tym razem. Rotary Club Szczecin przyznał nam patronat i obiecał wszelką możliwą pomoc, marszałek województwa zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz i prezes ZOZŻ Marcin Raubo objęli rejs patronatem honorowym.

Wiedziałem, że musi to być rejs „z najwyższej półki”, bo dla Ukraińców będzie on prawdopodobnie pierwszym zetknięciem z żeglarstwem i przez to wdrukowaniem na całe życie, że żeglować uczyli się w Polsce. Należało więc zadbać o wszystko, nie tylko o finanse, program, kadrę, jachty, bezpieczeństwo i mariny, ale też o sztormiaki, koszulki, proporczyki, foldery-wizytówki i sto jeszcze innych spraw.

Rozpoczął się festiwal pomocy, przyjacielskich gestów i wsparcia. Jacek Dwojewski z dalekiej Szkocji zaprojektował logo rejsu – węzeł prosty, łączący polską i ukraińską linę, Józek Krzyżanowski przygotował proporczyk, rotarianie wyposażyli nas w ładne zielone koszulki. Wspólnie z Rafałem Kanderem opracowaliśmy folder rejsu, który Tomek Lipski z International Yachting Fellowship of Rotarians wydrukował w kilkuset egzemplarzach.

Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 1669893371522a.jpg
Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 1669893384060a.jpg

Wszystkie mariny położone na trasie rejsu zgodziły się przyjąć nas bez opłat, lub za symboliczną złotówkę! Fundusz rejsu wzbogaciły też środki pochodzące ze sprzedaży mojej książki „Trzymam się morza”, wydanej przez Rotary Club Szczecin.

Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 8.-6.-Sprzedaz-ksiazki-zalilila-kase-rejsu.jpg
Sprzedaż książki zasiliła kasę rejsu.

Byliśmy gotowi płynąć! Razem było nas 30 osób: 15 żeglarzy polskich, 10 – ukraińskich, 5 osób kadry. Udział Ukraińców w rejsie był całkowicie bezpłatny. Wyprawę rozpoczęliśmy w dniu 9 lipca w Szczecinie. Przed wyjściem odwiedziła nas Natasza Caban, która opowiedziała o swoim samotnym rejsie dookoła świata, a później jeszcze fotograficy Magda Kumor i Tomasz Seidler przeprowadzili krótki instruktaż co i jak fotografować, bo a nuż uda się zrobić z tych zdjęć wystawę?

Płynęliśmy na ośmiu jachtach w mieszanych polsko-ukraińskich załogach, wachtach. Każda wachta przygotowywała samodzielnie śniadania i kolacje, obiady jedliśmy w barach, pizzeriach, rybodajniach. Komandorem rejsu został kpt. Jerzy Szwoch, w opiece nad młodzieżą pomagało mu dwoje świetnych wychowawców: Bożena Thomsen i Maciej Wasielewski. Wojtek Seńków z telewizji Tele-Top Sudety filmował. Przez 12 dni płynęliśmy razem na „Smyku”, najmniejszym z jachtów, który niestety nie miał wysokości stania, za to niósł pod salingiem banderkę Bractwa Wybrzeża.

Zaraz na początku potwierdziła się stara prawda, że pogodę należy chwalić dopiero po zakończeniu rejsu. Na Roztoce Odrzańskiej, ze względu na silny przeciwny wiatr musieliśmy zawrócić i schronić się w Lubczynie. Dopiero następnego dnia udało się nam dopłynąć do Trzebieży. Później było już łatwiej i bez kłopotów dotarliśmy do Nowego Warpna. Tutaj w pięknym, zabytkowym ratuszu przyjął nas burmistrz Jarosław Burba, a wieczorem w marinie mieliśmy okazję posłuchać profesora Kazimierza Olszanowskiego, który mówił o przyrodzie Zalewu Szczecińskiego.

Do Świnoujścia mieliśmy pomyślny wiatr, choć w Kanale Piastowskim, ze względu na obowiązujące przepisy, trzeba było zrzucić żagle i płynąć na silnikach. Zamierzaliśmy pójść morzem do Dziwnowa, niestety kilkudniowy zbyt silny wiatr znów pokrzyżował nam plany. W zamian zwiedziliśmy Muzeum Rybołówstwa Morskiego, Fort Anioła, statek żaglowy „Kapitan Borchardt”, a w Wolinie odwiedziliśmy wioskę Słowian i Wikingów. Następnym naszym portem była Stepnica, gdzie w marinie odwiedził nas burmistrz Andrzej Wyganowski, od którego prócz zaproszenia do następnej wizyty, otrzymaliśmy piękne upominki. 18 lipca zacumowaliśmy w Marinie Grodzkiej w Szczecinie i tutaj młodzież miała okazję skorzystać z uciech wesołego miasteczka. Następnego dnia wieczorem uroczyście podsumowaliśmy obóz. We wręczaniu nagród ufundowanych przez Centrum Żeglarskie i Rotary Club Szczecin uczestniczył Komandor Floty Pomerania, Dieter Ambrosius.

Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 2.-12-Wezly-zagle-cumy...-1024x682.jpg
Węzły, żagle, cumy…
Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 3.-13-Wreszcie-wyplywamy-1024x685.jpg
Wreszcie wypływamy!
Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 4.-14.-To-dzieje-sie-naprawde-1024x683.jpg
To dzieje się naprawdę…
Police widziane z Lubczyny. Fot. Antonia Scibor
Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 5.-24.-Do-porannego-apelu...-1024x686.jpg
Do porannego apelu…
Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 6.-25.-Pamiatka-1024x682.jpg
Pamiątka
Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 7.-41.-Port-1024x685.jpg
Port

Rejs nadspodziewanie nam się udał. Podczas popołudniowych i wieczornych zajęć młodzi śpiewali, uczyli się języków obcych, ze szczególnym uwzględnieniem komend żeglarskich. O tym, że przyswoili sobie podstawy żeglarskiego rzemiosła świadczyły spinakery, jakie wszystkie jachty postawiły w drodze do Szczecina!

20 lipca po sklarowaniu jachtów przekazaliśmy dzieci w ręce stęsknionych opiekunów i o godzinie 14.00 obóz został rozwiązany.

Trzy miesiące później, 19 października, spotkaliśmy się w Książnicy Pomorskiej na uroczystym wernisażu wystawy „Polsko-ukraiński Zalew Szczeciński 2022”. Przyszli uczestnicy rejsu, ich rodzice, zaprzyjaźnieni żeglarze, koledzy Rotarianie… Kurator wystawy Magda Kumor przybliżyła okoliczności narodzin wystawy i dylematy związane z wyborem 50 zdjęć z nadesłanych około 2000! Tomek Seidler, techniczny duch opiekuńczy cieszył się, że jego pomysł się udał. Miałem przyjemność być bosmanem i równocześnie wodzirejem tego spotkania.

Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 9.-61-Trzy-miesiace-pozniej-724x1024.jpg
Trzy miesiące później.
Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 10.-62.-Otwarcie-wystawy-w-Ksiaznicy-Pomorskiej-1024x632.jpeg
Otwarcie wystawy w Książnicy Pomorskiej. Fot. Timm Stuetz

Książnica Pomorska, to ostatnia marina, w której cumowaliśmy przez miesiąc. Czy to już będzie koniec? W marcu 2023 roku na KOLOSACH w Gdyni pokażemy prezentację z rejsu, a latem znów popłyniemy…

Marzy mi się, by polscy żeglarze, którzy są armatorami jachtów poparli pomysł zabierania na pokład nastolatków z Ukrainy. Jak, gdzie i kiedy, to już są tylko drobiazgi techniczne, najważniejsze jest okazane serce. Pływałem z tą młodzieżą, jest świetna, chętna do nauki, pomocna…

Wszystkim, którzy pomogli nam uczestniczyć w tym pięknym, potrzebnym rejsie, dziękuję w imieniu młodych polskich i ukraińskich żeglarzy.

Maciej Krzeptowski

Wszystkie fotografie pochodzą z archiwum organizatora rejsu.

___________________________________________________________________________________________________

Maciej Krzeptowski – ur. 1938, Rabka; biolog (Uniwersytet Poznański), kapitan jachtowy, członek Bractwa Wybrzeża – Mesa Kaprów Polskich, Honorowy Ambasador Szczecina, członek Yacht Klubu Rzeczypospolitej Polskiej i Rady Programowej Polskiej Fundacji Morskiej; żeglarstwo zaczął uprawiać w Jacht Klubie AZS w Poznaniu; w załodze „Daru Szczecina” uczestniczył w Bermuda Race (1972); w latach 2000–2003 w drugiego części rejsu dookoła świata Ludomira Mączki na jachcie „Maria” prowadził jacht jako kapitan; wyróżniony (razem z Ludomirem Mączką) nagrodą Kolos 2003 w kategorii żeglarstwo za wyprawę „Marią” dookoła świata; autor wystaw muzealnych, książek i artykułów.

Jan Kochanowski: „Pamiątka”

Krótkie, ale niezwykle barwne życie Jana Baptysty Tęczyńskiego to gotowy scenariusz filmu łączącego gatunki „płaszcza i szpady” i „love story”. Młody hrabia Jan Baptysta, z możnej i wpływowej rodziny magnackiej Tęczyńskich, dobrze wykształcony (Akademia Krakowska, nauki w Paryżu), bywały na europejskich dworach (Francja, Austria, Szwajcaria, Hiszpania – „przygody” z inkwizycją kościelną) zostaje wysłany przez króla Zygmunta II Augusta z poselstwem do Szwecji (wiezie propozycję układu polsko-szwedzkiego w sprawie Inflant i przymierza polsko-szwedzkiego, które mogłoby być przypieczętowane … małżeństwem króla szwedzkiego Eryka XIV z polską królewną Katarzyną Jagiellonką, siostrą króla Zygmunta II Augusta; ostatecznie polską królewnę poślubił brat króla szwedzkiego Jan, późniejszy król Szwecji Jan III Waza). Na szwedzkim dworze przystojny i rycerski, dobrze wykształcony, majętny i bogato prezentujący się polski poseł ulega czarowi niezwykłej urody młodszej siostry króla, królewnie Cecylii.

Jan Baptysta Tęczyński w stroju hiszpańskim.
Cecylia Waza

Zabiegi o jej rękę przynoszą zrozumienie i akceptację u króla i jego dworu, a i sama wybranka jego serca odwzajemnia miłość i zaloty młodego polskiego magnata. Hrabia wraca do kraju, czyni stosowne przygotowania (finanse!) i ponownie wybiera się w podróż morską do Szwecji dla sfinalizowania starań o rękę Cecylii, tym bardziej, że dochodzą go słuchy o politycznych zwrotach króla szwedzkiego, również w planach w stosunku do małżeństwa swojej siostry Cecylii. Na morzu okręt polskiego posła zostaje zaatakowany („kula armatnia strzaskała maszt okrętu”) i zatrzymany w pobliżu Gotlandii przez będących w stanie wojny ze Szwedami Duńczyków. Pojmany i osadzony w więzieniu w Kopenhadze oczekuje na uwolnienie. Wstawiennictwo polskiego króla u króla Danii o zwolnienie hrabiego przynosi pozytywny skutek. Z Polski do Danii jedzie poselstwo po Jana Baptystę Tęczyńskiego. Niestety, z „tęsknoty za ukochaną”, ale i wskutek epidemii, hrabia umiera w kopenhaskim więzieniu, mając zaledwie 23 lata. Jego ciało przywiezione do Polski spoczęło w rodzinnej kaplicy kościoła w Kraśniku. Wiele lat później, dojrzała już Cecylia będąca w związku małżeńskim z margrabią badeńskim, przybywa do Polski, do Krakowa na ślub jej bratanka, króla Polski Zygmunta III Wazy. I wtedy odżywa w niej pamięć o dawnej niespełnionej miłości i jedzie na grób ukochanego Jana Baptysty Tęczyńskiego do Kraśnika („padła na kolana z głosnym płaczem, gorące wznosząc modły za jego duszę”).

Historia musiała poruszyć wiele osób na dworze króla Zygmunta III Wazy, w otoczeniu znanej i szanowanej rodziny Tęczyńskich. Już w rok po śmierci hrabiego Jan Kochanowski, wówczas sekretarz królewski, napisał poświęcony hrabiemu wiersz, o wyraźnie żałobnym nastroju. W utworze poetyckim zwraca uwagę rozbudowany opis żeglugi statkiem, walki z żywiołem morskim, z burzą. I właśnie ten fragment, w istocie bardzo marynistyczny i jako taki zdaje się być jednym z pierwszych w literaturze polskiej, przytaczamy poniżej.

(zs)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

JANA KOCHANOWSKIEGO

PAMIĄTKA

WSZYTKIEMI CNOTAMI HOJNIE OBDARZONEMU JA-
NOWI BAPTIŚCIE, HRABI NA TĘCZYNIE, BEŁSKIEMU

WOJEWODZIE I LUBELSKIEMU STAROŚCIE ETC.

(…)

Zwyciężył wieczny wyrok i nieszczęście twoje,
  Żeś ty, o zacny Hrabia, nie pomniąc na swoje
Nieprzezpieczeństwo, przedsięś wsiadł w okręt wysoki:
  Miłość rządziła, która nie cierpi odwłoki.
Trzykroć z portu na morze nawa wychodziła,
  Trzykroć zasię do brzegu nazad się wróciła;
Poszła potem przezdzięki [38], ryjąc morskie wały,
  A żagle roztoczone pochop [39] z wiatru brały.
Jeszcze były wieczorne nie zagasły zorze,
  Kiedy nieuśmierzony wicher wpadł na morze.
Szum powstał i gwałtowna z wierzchu niepogoda,
  Wały za wałmi pędzi poruszona woda;
Krzyk w okręcie, a chmury nocy przydawają,
  Świata nie znać, wiatry się sobie sprzeciwiają,
Usiłuje Zachodny przeciwko Wschodnemu,
  Usiłuje Południ przeciw Północnemu.
Morze huczy, a nawę miecą nawałności,
  Raz się zda, jako w przepaść pojźrzeć z wysokości,
A kiedy się zaś wały rozstępują, ani
  Miasta widać wielkiego[40] z głębokiej otchłani.
Piasek z wodą się miesza, a w poboczne ławy
  Bije szturm niebezpieczny, nawa żadnej sprawy

Nie słucha, ale w morskiem rozgniewaniu pływa
  Samopas, a mokra śmierć zewsząd się dobywa.
Całą noc ta okrutna niepogoda trwała.
  Nazajutrz, kiedy zorza z wody powstawała,
Rozchodziły się chmury, wiatry ucichały,
  A pieniste znienagła[41] wały upadały.
Już było Słońce wzeszło, już żagiel rozpięty
  Nawy znowu prowadził, kędy [42] dwa okręty
Z boku się okazały. Hej, panowie moi,
  Szyper[43] głosem[44] zawoła, miejmy się ku zbroi;

(…)

38. przemocą, gwałtem.

39. pęd, bieg.

40. Gdańska.

41. powoli.

42. gdy.

43. kapitan okrętu.

44. na głos.

___________________________________________

Pełny tekst wiersza Jana Kochanowskiego „Pamiątka” w książce „Jana Kochanowskiego Dzieła wszystkie”, wydanie kompletne opracowane przez Jana Lorentowicza, nakład i druk Tow. Akc. S. Orgelbranda S-ów, Warszawa 1919.

Dostępne na:

https://pl.wikisource.org/wiki/Jana_Kochanowskiego_Dzieła_polskie_(1919)/Pamiątka

(zs)

(-): Recenzja książki

Tym razem recenzji nie przedstawiamy, bo jej jeszcze nie ma; ani książki, ani recenzji. Książka już, już niebawem zejdzie z maszyn drukarskich, jeszcze jej nie czytaliśmy. Jest za to jej zapowiedź i udostępnione fragmenty. Warto przeczytać, warto zadbać o nabycie. Autora przedstawiać nie trzeba, to postać znana w światku żeglarskim w kraju i zagranicą, wielce szanowana, poważana, o olbrzymim stażu i doświadczeniu żeglarskim. Również Redaktor książki to żeglarz o niemałym doświadczeniu żeglarskim nabytym w rejsach oceanicznych na żaglowcu; osoba wielce zaangażowana i z dużym doświadczeniem w przygotowaniach i redakcji pozycji wydawniczych. Polecamy!!!

Wojciech Jacobson, OD RÓWNIKA DO BIEGUNA czyli „Marią” do Hawru… i dalej, Wydawnictwo Estimark, Szczecin 2022, ss. 432, format 170×240, oprawa twarda. Redaktor wydania – Kazimierz Robak

N O R T H W E S T . .. P A S S A G E

Bellot Strait, sierpień. Fot. z arch. W. Wejera

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~


(zs): ………………………………………………… A R T Y K U Ł Y
W sezonie żeglugowym 2022 osiem jachtów skutecznie wpłynęło na wody Przejścia Północno-Zachodniego, i jest to liczba wyjatkowo duża wobec poprzednich lat. Jak pisze Wojtek Wejer w swoim raporcie: „At least after the pandemic, there was full freedom and no restrictions for sailboats in the Arctic. Police were welcoming all boats with open arms.”…


_____________________________________________________________________________________________
Ludomir Mączka: ………………………….. L I S T Y: z Peru
U p. Giniewicza czekało kilka listów. Wojtek przysłał list do mnie i Pisza. Właściwie to chyba będzie najlepiej skończyć z „publicystyką” – listy piszę dla pamięci i wiadomości tych, których to ewentualnie interesuje. Właściwie to dla siebie. Dla mnie to jakby odkładanie wrażeń na później. Kiedyś sobie siądę i będę przeżuwał wrażenia, wspomnienia.….


____________________________________________________________________________________________
Mariola Landowska: ……………………….K O R E S P O D E N C J E: z Lizbony
Szukając natchnienia w pejzażu morskim, możemy wybrać widoczne detale takie jak łodzie, latarnia morska, wyraz chmur, układ fal, głębię horyzontu, czy grę światła w przestrzeni, na przedmiotach…

____________________________________________________________________________________________
Maciej Krzeptowski: ……………………… W S P O M N I E N I A
Pomysł na ten rejs narodził się 24 lutego, w dniu rosyjskiej napaści na Ukrainę. Przyjaciele składając życzenia imieninowe, jak zwykle życzyli mi ciekawych, dalekich rejsów, a ja oczyma wyobraźni już widziałem setki tysięcy ukraińskich uchodźców, w tym dzieci, którym przecież będą należały się wakacje…

____________________________________________________________________________________________

(-) ……………………………………………………….. R E C E N Z J A

Autora książki przedstawiać nie trzeba, to postać znana w światku żeglarskim w kraju i zagranicą, wielce szanowana, poważana, o olbrzymim stażu i doświadczeniu żeglarskim. Również Redaktor książki to żeglarz o niemałym doświadczeniu żeglarskim nabytym w rejsach oceanicznych na żaglowcu; osoba wielce zaangażowana i z dużym doświadczeniem w przygotowaniach i redakcji takich pozycji wydawniczych...

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

W I D O K Ó W K A . Z . R E J S U

Gjoa Haven 30 Sept 87

Kochani!

Tak jak Amundsen już drugi raz zimujemy w Gjoa Haven (tam gdzie kropka).Warunki lodowe były wspaniałe: – od Alaski aż do Franklin Strait open water. Niestety od Franklin St przez Peel Sound i dalej na N był korek przez który nie dało się przepchać ani nam ani innym. Takie są prawa przyrody. Reszta do opowiadania przy okazji. Wiele serdeczności.

Wojtek

Tu było m-ce dla Ludka ale on jest „busy”, prosi żeby pozdrowić. WJ

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

F O T O G A L E R I A : . W S P O M N I E N I E . L A T A

Fot. A. Szostak

Ludomir Mączka: Zapiski z rejsu – Peru, X-XI 1974

Po przejściu Kanału Panamskiego „Maria” na początku lipca 1974 roku dotarła do Peru, do Callao (pod data 08.07. Ludek zanotował w swoich zapiskach z rejsu: „O 13.30 stoimy na kotwicy w Callao w Jacht Klubie Peruano. Przyjęli nas miło. Opłat w Klubie n i e m a. (Sic! Podkreślenie red.) W połowie miesiąca wyokrętowali z jachtu i powrócili polskim statkiem handlowym do kraju Wojtek Jacobson i Andrzej Marczak; Ludek pozostał sam oczekując na nową załogę. Nawiązane kontakty, wizyty u poznanych osób, w ambasadzie polskiej, u rybaków na stojących w porcie polskich statkach, a także wycieczki samochodem w interior pozwoliły mu oderwać się, choćby na trochę, od spraw morskich, jachtowych, od przedłużającego się oczekiwania na nowych współtowarzyszy rejsu. Pod koniec września, statkiem m/s „Sienkiewicz”, dotarli z Polski na „Marię” Jerzy Pisz i Kazimierz Jasica. Prace przy jachcie nabrały tempa, ale i towarzyskie spotkania, poznawanie ludzi i kraju nadal zajmowały czas załodze „Marii”. W tym czasie doszło do spotkania z uczestnikami polskiej wyprawy górskiej w Andy, a także, dzięki poznanemu mieszkającemu w Limie, polskiemu inżynierowi górnikowi Leszkowi Piotraszewskiemu, Ludek powrócił na pewien czas do swojego zawodu geologa. I właśnie ten, mało znany okres z pierwszego rejsu dookoła świata Ludomira Mączki, przybliżają prezentowane poniżej zapiski kapitana „Marii”.

Mączka, baczny obserwator zwykłych ludzi i ich życia, z przenikliwością opisuje niełatwe życie geologów, górników, ale także z fachowym znawstwem odnosi się do przedmiotu wykonywanej pracy, przedstawiając geologiczną charakterystykę terenu na którym pracuje.

(zs)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

LUDOMIR MĄCZKA: ZAPISKI Z REJSU – PERU, X-XI 1974 rok

Niedziela, 20.10.74

Wczoraj po południu pojechaliśmy do „Planty” – „Planta concentradora” – zakład wzbogacania rudy miedzi.

Dostaliśmy miejsca w pokojach gościnnych. Przy „Plancie” jest całe osiedle. Drewniane baraki – zupełnie ładne, w listopadzie otwierają klub. Przy niektórych domkach nawet ogródki. Wzdłuż rzeki Acari pola uprawne, ale to tylko oaza w pustyni. Do Acari (miasta) jakieś 10-15 km. Stąd jest już komunikacja autobusowa. Ale tutaj jest mały, zamknięty światek.

Wieczór: przy kolacji wypiliśmy sporo wina, ale było słodkie i jakoś mi nie smakowało.

Dzisiaj połaziliśmy po zakładzie: obejrzałem flotację siarczków i ługowanie (kwasowanie) rud tlenkowych (strefy utlenienie).

Po obiedzie trochę wprawek w hiszpańskim i angielskim (marnie mi to idzie). Potem z Leszkiem1 i jego wiceszefem poszliśmy do sklepu. Taki wiejski sklep, otwarty też w niedzielę: jarzyny, radia, lodówki, lampy, worki z ziemniakami, beczki z oliwkami, chrupki, kręcą się dzieci, psy obsikują chrupki, Indianki z dziećmi na plecach. Można wszystko obejrzeć, pomacać, kupić gazety, popić piwo, taki sklep – klub.

Poszliśmy do jadalni, która mieści się w baraku szkolnym. Akurat nauczycielka kończyła przeglądać jakieś swoje dzienniki. Zasiedliśmy przy stole i zaczęło się zebranie towarzyskie. Zjawiła się butelka rumu, pepsi, oddaliśmy senioricie Carmen (nauczycielka) broń palną (L.1 i ja) i zebranie się ciągnęło do chyba drugiej rano. Patiño opowiadał kawały. Niestety, nawet jak coś rozumiałem, to na samym końcu gubiłem sens kawału.

Około 11-tej Mercado jakoś zmobilizował jakieś indywiduum kuchenne, aby przygotowało kolację. Trudno powiedzieć, czy to był on czy ona. Później objaśniono mnie, że to maricon (pedał). Właściwie muszę stwierdzić, że jakoś nie robię postępów w hiszpańskim – to psuje dwie przyjemności.

O trzeciej zjedliśmy u siebie kolację (czy śniadanie) i około siódmej wstaliśmy do roboty.

Poszedłem do kopalni. Właściwie to szereg sztolni, gdzie eksploatują żyły.

Sztolnie za to tworzą na los szczęścia i wyczucie. Wydaje się, że jakieś profile elektrooporowe czy coś takiego byłyby korzystniejsze na początek, i ewentualnie jakieś małośrednicowe wiercenia, zamiast robienia od razu chodników. Poleźliśmy tam z ing. M. i Gonzalesem.

Zapachniało mi Kafue – właśnie zapachniało. Trochę zapach materiałów wybuchowych, trochę pyłu – czy ja wiem? Tylko tutaj w sztolniach czyściej, nie ma zapachu ekstrementów.

Sobota, 26.10.1974

Wróciłem z roboty o 1330. Słońce było takie trochę blade, ale nie było wiatru i było ciepło. Góry wydają się teraz jakieś bardzo przyjazne. Wczoraj widziałem lisa, dziś sporo jaszczurek. Zaczynam widzieć zieleń. Odpowiada mi cisza, trochę jakby przymglony, zapylony horyzont, księżyc w nocy.

Przy obiedzie trochę zakiwało krzesłami i stołem – posypało się trochę kamieni.

Znów trzęsienie ziemi, ale chyba słabe, trwało chwilę i znów spokój – sennie.

Nie chce mi się nanieść pomiarów na plan.

W obozie cisza. Szofer pojechał na „Plantę” i jeszcze nie wrócił – normalnie, jak szofer.

Wczoraj po południu był u nas w Campamento ing. Mercado i Seniorita Carmen. Nauczycielka wróciła o szóstej do Acari, Mercado został do 23 (chyba) przy kartonie piwa. Urwałem się szybciej spać, bo już nie łapałem o czym mowa.

Środa, 6.11.1974,

Callao

I tak minęły „wakacje” w Acari, a właściwie w Huarato. Acari to miasteczko około 30 km od naszego Campamento, w połowie drogi jest Planta concentradora – zakład wzbogacania rud no i Huarato Viejo – to kopalnia, i około pół godziny nasze Campamento, w połowie drogi jest Planta concentradora – zakład wzbogacania rud, no i Huarato Vjejo to kopalnia i około pół godziny nasze campamento.

U p. Giniewicza czekało kilka listów. Wojtek przysłał list do mnie i Pisza. Właściwie to chyba będzie najlepiej skończyć z „publicystyką” – listy piszę dla pamięci i wiadomości tych, których to ewentualnie interesuje. Właściwie to dla siebie. Dla mnie to jakby odkładanie wrażeń na później. Kiedyś sobie siądę i będę przeżuwał wrażenia, wspomnienia.

Dla kogoś to mało interesujące, jaka była pogoda, kolor gór – różowy w zapadającym zmroku, dołem pełznące chmury i mrok – księżyc, migające światełka przy wejściu do tuneli, czy na morzu falowanie, chmury itd., drobne naprawy.

W tym układzie, Wojtek, skończ z T.M i ewentualnie po przeczytaniu puść dalej, a po skończonej „rundzie” odłóż na potem. Teraz trudno mi wrócić do wspomnień sprzed dwóch tygodni.

Ludomir Mączka

Cdn

—————————————————

  1. Leszek – Leszek (Aleksander) Piotraszewski – inżynier górnik mieszkający w Limie, ożeniony z Peruwianką. Po wojnie pozostał na Zachodzie i wyjechał do Argentyny, gdzie pracował w różnych zawodach (m.in. jako górnik, kowboj), ożenił się z Peruwianką i osiadł w Limie; pracował jako inżynier górnik. O Leszku Piotraszewskim opowiada Wojciech Jacobson: „Bardzo ciekawy człowiek, imał się różnych zawodów, pracował jako górnik i jako kowboj, przeżył wiele przygód. To on zabrał Ludka ze sobą do jednej z kopalń wysoko w Andach. Spędzili tam trzy tygodnie i Ludka wiedza geologiczna była tam przydatna. Ludek pracował jako geolog w środowisku hiszpańsko-języcznym, w surowych warunkach. Była to jedna z przygód Ludka, którą wspominał jako piekną.” i Antoni Jerzy Pisz: „Leszek Piotraszewski wyjeżdżał służbowo na trzy tygodnie do jednej z kopalń w Andach i zabrał ze soba Ludka”.

_______________________________________

Przy odczytaniu i opracowaniu tekstu zapisków z rejsu Ludomira Mączki niecenioną pomoc okazali Kazimierz Robak (https://periplus.pl/; https://zeglujmyrazem.com/; Floryda, USA), Andrzej Piotrowski (geolog, Szczecin) i Wojciech Jacobson.

____________________________________________________________________________________________________

Ludomir Mączka – ur. 22.05.1926 r. we Lwowie, zm 30.01.2006 w Szczecinie, żeglarz, geolog. Na jachcie „Maria” w latach 1973-1991 żeglował w rejsie wokółziemskim. W latach 1984-1988 na jachcie „Vagabond 2”, wraz z W. Jacobsonem i na różnych odcinkach innymi żeglarzami, przepłynął Przejściem Północno-Zachodnim (NWP). Laureat wielu nagród, m.in. Rejs Roku -1984,1988, 2003, Kolosy -2001: Super Kolos 2001,Conrady -2003.