“…There were masters, too, I have known,                                                                                                                                                         whose very art consisted in avoiding every                                                                                                                                                           conceivable situation. It is needless to say                                                                                                                                                     that they never did great things in their                                                                                                                                                        craft; but they were not to be despised for                                                                                                                                                   that.  They were modest; they understood                                                                                                                                                            their limitations…”

                                                   Joseph Conrad, The Mirror of the Sea (1906)

 

Zygmunta już za młodu, jak większość chłopców w jego wieku, ciągnęła pokusa horyzontu, owa tajemnicza siła, która po spojrzeniu w dal, na pełne morze aż po widnokrąg, pcha niepowstrzymanie do poznania tego, co jest poza nim i jeszcze dalej, dalej aż do olśniewającego, empirycznego odkrycia, że Ziemia jednak jest okrągła. Tylko nielicznym to się udaje – żegluga dookoła świata – ale marzenia u pozostałych trwają latami, a czasami zawsze i potrafią całe życie podporządkować tej jednej idei.

* * *

Proszę pana, on był bardzo elegancki, szczupły i zawsze odpicowany, pachnący, bez żadnego pyłku na marynarce. Takiego go pamiętam z lat naszej młodości – Boże, kiedy to było?! – wtedy jak przypłynął na „Hetce” ze Świnoujścia  w mundurze marynarki wojennej. A wie pan, co to „Hetka”?… To taka nieduża mieczówka, potem to były „Omegi”, ale to prawie to samo.

Kiedy to było, jak on przypłynął?…, nie pamiętam już, ale to musiało być na początku lat pięćdziesiątych, bo wtedy był w wojsku, w marynarce. Wie pan, to były trudne czasy, było biednie, głodno, tamta wojna i zaraz po niej…, a nam się chciało żyć i tak jak mogliśmy, tak żyliśmy – na wesoło, i on, Zygmunt, był zawsze, prawie zawsze, uśmiechnięty, i wtedy na Boże Narodzenie przyszła do nas, do domu duża paczka. Wołam do mamy: „Ludwik – to mój brat – przysłał znowu brudną bieliznę do prania!”, ale patrzę raz jeszcze na paczkę i widzę, że nie, że paczka jest ze Świnoujścia, od Zygmunta. W środku był olbrzymi szczupak, już oprawiony, pocięty na kawałki. Zygmunt złowił go z małego beiboota, w wojsku. Nie widziałam już nigdy tak dużego szczupaka, a jak nam smakował!

A potem poznałam, tu na regatach, żeglarza niemieckiego Petera z Rostocku, wyszłam za niego i, wie pan, myśmy chcieli lepiej ułożyć sobie życie, Muru jeszcze nie było i wyjechaliśmy do NRF-u. Kontakt z moimi przyjaciółmi, kolegami, koleżankami, znajomymi i z  nim – z Zygmuntem też – urwał mi się, i kiedyś po latach odwiedził mnie Zygmunt w Hamburgu, gdzie mieszkaliśmy. Przypłynął na statku, był kapitanem i, proszę pana, on był znowu odpicowany, bez pyłku na marynarce, ale też bardzo zmężniał. Tyle jeszcze pamiętam z tamtych lat, ale, wie pan, tu w Szczecinie jest jego bliski przyjaciel, też Zygmunt, rozmawiał pan z nim?… Nie?, to niech Pan popyta Zygmunta o niego, o tamte lata…

*

Pewnie, że pamiętam Zygmunta, inaczej „Świątala”, bo wiesz, on miał taki spokojny styl bycia i zachowania, dużą kulturę osobistą, niczym jakiś święty; pamiętam go z harcerstwa. Ja byłem wtedy w podstawówce, w drużynie zuchowej „wilczków morskich”, a Zygmunt, licealista z „Pobożniaka” był w „Błękitnej Trzynastce” oraz w Komendzie Chorągwi, no i był z „Szarych Szeregów” i wtedy tu w Szczecinie w czterdziestym ósmym roku był moim drużynowym. Wiesz, po latach myślę, że to było bardzo ważne, że on wtedy pod okupacją niemiecką był w konspiracji, w „Szarych Szeregach” i to było bardzo ważne, także potem dla mnie.

Pamiętam mieliśmy kurs żeglarski w Dąbiu, na przystani, teraz tam jest HOM, to znaczy HOM-u też już prawie nie ma, Chińczycy wzięli teren, więc na ten nasz kurs Zygmunt wtedy przypłynął do przystani swoim okrętem z marwoja, w stopniu bosmana-mata jako dowódca BDM, barki desantowej małej. Barkę zacumował przy brzegu, bo tam był brzeg umocniony tylko faszyną, zarosły trawą i krzakami, więc do tych krzaków zacumował i na naszym obozie był jakiś czas instruktorem.

Po pięćdziesiątym szóstym, jak zrobiło się lżej, poszedł do pracy na morzu, a jak miał urlop to … żeglował na jachtach, jakby mu morza było za mało, ale marynarze tak mają.

Kiedyś na Saturnie byli w tzw. „krajówce” , pamiętasz chyba takie rejsy po morzu bez prawa zachodzenia do obcych, zagranicznych portów… I oni w takim rejsie, takiej „krajówce”, zawinęli do Kopenhagi, niby po wodę, że to niby im zabrakło, ale wiadomo po co: połazili po mieście, naoglądali się wystaw sklepowych, ulicy, ludzi, całego Zachodu i nic nie kupili, bo niby za co, i wrócili do Polski. I byłaby cisza, nikt by się nie dowiedział, ale w Wolnej Europie – wiesz co to było?, to takie radio, Radio Wolna Europa, amerykańska stacja, z Niemiec Zachodnich nadawali po polsku – więc w tym radiu, które wtedy chyba wszyscy w Polsce słuchali, choć nie było wolno, podali, że komunistyczny jacht Saturn zawinął do Kopenhagi. No, i z tego zrobiła się chryja, tu w kraju; kapitan miał kłopoty na milicji, to znaczy z bezpieką.

Potem wszystko przycichło i Zygmunt rybaczył w świnoujskiej „Odrze”, a jeszcze potem pływał w PeŻeteMie i gdzieś chyba na początku lat siedemdziesiątych zaczął budować jacht, nawet nazwę mu już nadał: Uparty. Chciał daleko popłynąć, bardzo daleko, dookoła świata i jeszcze w regatach samotnych przez Atlantyk. Wtedy to były bardzo ważne regaty, dziś może mniej, bo dużo jest innych regat, jeszcze dalej. No, ale nie zdążył z budową na czas i wyjechał do Anglii….

Pytasz po co wyjeżdżał jak tu budował jacht?… Serce go ciągnęło i tam ożenił się z poznaną wcześniej prawdziwą Angielką.

To była śmieszna historia, taka pomyłka, że prawie ja bym ożenił się z tą Angielką. Było to w siedemdziesiątym szóstym. W Plymouth był start do pierwszego etapu regat „Operacji Żagiel”, na Wyspy Kanaryjskie. Ja prowadziłem Dar Szczecina i właśnie w Plymouth, jak to zwykle bywa w portach, przy różnych okazjach, spotkaniach rozdawałem swoje wizytówki. Potem w USA gdzie były główne uroczystości Dwustulecia Stanów Zjednoczonych i przypłynęła cała armada „Operacji Żagiel”, na Darze, tak jak i na wielu innych jachtach, nastąpiła wymiana załóg i rejs do kraju prowadził inny kapitan, a w załodze był „Świątal” czyli Zygmunt, i też zawinęli do Plymouth, no i tam, jak to w porcie, odwiedzało ich i poznali wiele osób, a wśród nich młodą angielską dziewczynę. Potem odpłynęli do Polski, a dziewczyna, widocznie zauroczona przystojnym jachtsmenem, zaczęła szukać kontaktu z „kapitanem Zygmuntem” i ktoś dał jej moją wizytówkę.

Po jakimś czasie dotarł do mnie, na mój adres, list od przyszłej małżonki „Świątala”, w którym zapraszała do odwiedzenia jej farmy. Domyśliłem się, że zaprasza jego, nie mnie i dałem mu ten list.

I tak to się zaczęło. Wyjechał do niej, do Anglii, ożenił się z nią i osiadł na farmie, został farmerem, hodował owce, konie, a ona prowadziła dom. Piękna okolica, południowo-zachodnia Anglia, Devon, wzgórza, rozlewiska rzek, z domu widział Kanał La Manche, ocean, ale te sprawy lepiej zna Marylka i Danusia. Marylka u nich była, żeglowała z nimi. Zapytaj ją…

*

Oczywiście, że znałam żonę Zygmunta, Annę – „Ann” z angielska. Ona pierwsza mnie poznała na dworcu w Plymouth, choć wcześniej nigdy mnie nie widziała i ja jej jeszcze nie znałam. Przyjechałam z Hamburga pociągiem przez Hoeck van Holland, ferą do Dover – tunelu jeszcze wtedy nie było – i pociągiem do Londynu, przesiadka – i do Plymouth

I wysiadłam na dworcu z bagażami, przerażona, że nikt na mnie nie czeka, a spodziewałam się Zygmunta albo Jerzego, albo obu, a tu żadnego nie ma, sami obcy ludzie, więc od razu musiałam rzucić się w oczy i ona rozpoznała mnie, przywitała serdecznie, wytłumaczyła, że Zygmunt z Jerzym się zagadali, że jej przypadł miły obowiązek przywiezienia mnie do ich domu, do Cotmore Farm. Pojechałam tam, bo Jerzy prosił mnie, bym przyjechała i płynęła z nim, jego jachtem, do Hiszpanii i jeszcze przywiozła mu chleb, bo angielski jest okropny więc przywiozłam mu – cztery bochenki. Znałam ich obu jeszcze z lat naszej młodości i zawsze chciałam żeglować, no i chciałam zobaczyć jak Zygmunt żyje w tej Anglii, odnowić naszą znajomość.

Proszę pana, ich farma była przepięknie położona: przy dobrej pogodzie widziało się Kanał Angielski, wokół trawiaste wzgórza, a pomiędzy nimi wijąca się rzeka na której kotwiczyły jachty, łodzie, motorówki. Ich dom – dosyć stary, z pięknym, dużym kominkiem i dużo starego domowego srebra, do którego Ann chyba nie przywiązywała zbytniej wagi. Latem było tam pełno gości – letników, którym wynajmowali pokoje. Ann zawsze krzątała się wokół domu: gotowała, szyła piękne przykrycia dla koni, robiła artystyczną biżuterię ze skóry. Potem to wystawiała na wystawach i sprzedawała.

A Zygmunt?… zajmował się owcami, które hodowali, a pod plandeką przy domu miał jacht, który budował; jeszcze w Polsce go zaczął, a potem przewiózł do Anglii, no i miał tam swój wspaniale urządzony warsztat. Proszę pana, ja różne warsztaty widziałam, bo jak się pływa na jachtach, to i szykuje się je do sezonu i zawsze jakieś warsztaty, narzędzia są, ale to, co zobaczyłam u niego, to było nie do pomyślenia – jeszcze takiego porządku w życiu nie widziałam! I tak jak on był zawsze elegancki, odpicowany, bez pyłku na marynarce, tak i w tym jego warsztacie był elegancki porządek. Myślę, że taka perfekcja w życiu szkodzi i tak w jego życiu później było.

Potem pojechaliśmy w czwórkę do Darmouth, gdzie na rzece, na pływowej wodzie stał jacht Jerzego i tam cały wieczór mile spędziliśmy w żeglarskiej knajpie, a następnego dnia po przypływie odpłynęliśmy z Jerzym w kierunku na Biskaje, do Hiszpanii. Jerzy przypłynął z Polski i był po zawale serca, może trochę bał się płynąć sam, a Zygmunt też miał już wtedy kłopoty ze zdrowiem – był po wylewie, z trudnością mówił, ale tęsknił za żeglowaniem i wtedy, jak nas żegnali z Ann, to może wtedy coś w nim się ruszyło, odżyło.

Byłam jeszcze u nich dwa lata później, po rejsie z moimi niemieckimi znajomymi ich jachtem w Szkocji i na Hebrydach. Widziałam, jak Zygmunt ciągle myśli o żeglowaniu, że ten los farmera to tak nie do końca dla niego i nagle dowiedziałam się, że sprzedali Cotmore Farm i kupili duży jacht na Majorce, ponad piętnaście metrów długości. To były jeszcze lata osiemdziesiąte, przed osiemdziesiątym ósmym, bo w osiemdziesiątym ósmym, Zygmunt i Ann zaprosili nas do Gibraltaru na rejs tym jachtem i, wie pan, on wtedy, jak kupili ten jacht nazwał go Orla Korona, tak jakby już wtedy przewidział, że kiedyś korona wróci na polskiego orła. Taki był Zygmunt.

I wtedy, w osiemdziesiątym ósmym, poleciałam z moim partnerem życiowym Dieterem do Malagi, a stamtąd autobusem do Gibraltaru na rejs z Zygmuntem i Ann ich Orlą Koroną, a tam proszę pana, jacht stoi na …lądzie. Okazało się, że jak Zygmunt z jakimś Anglikiem płynęli do Gibraltaru – i Anglik stał na sterze, a Zygmunt odpoczywał na dole w kabinie – to ten jego załogant, Anglik, wpakował jacht na kamienie i uszkodzili płetwę sterową, którą teraz, po wyciągnięciu jachtu z wody, Zygmunt, z pomocą dwóch Hiszpanów, naprawiał.

Zamieszkaliśmy na jachcie stojącym na nabrzeżu, codziennie schodząc i wchodząc po drabinie, a dookoła było – i na lądzie, i na wodzie, – pełno starych, jakby porzuconych statków, łodzi na których koczowali Arabowie z całymi rodzinami, w dzień pracując „na czarno” w Gibraltarze.

W końcu, po naprawie, wypłynęliśmy do Ceuty w Afryce, a Zygmunt do pomocy przy obsłudze jachtu zabrał z kei dwóch młodych Anglików – jak się później okazało, nie mieli zielonego pojęcia o żeglarstwie – i w tym rejsie Zygmunt opowiadał mi, że chce zorganizować szkółkę żeglarską i wozić turystów; nawet wszedł w spółkę z jakimś Niemcem, ale nic z tego nie wyszło. To był ciekawy rejs: taki wesoły, pogodny, ciągle hiszpańska muzyka, tańce flamenco, śpiewy, wieczorne spotkania przy dobrym jedzeniu i winie – najedliśmy się najlepszych na świecie smażonych sardynek, a wszystko na świeżym, lekko wirującym od ciepła, wibrującej muzyki i lekkiego zefirku, powietrzu.

Wróciłam z rejsu do domu, do Hamburga, w Polsce zaczęły się duże i szybkie zmiany choć nie wiadomo było, jak to dalej będzie, i kontakt z Zygmuntem trochę mi się urwał, i pod koniec roku osiemdziesiątego dziewiątego, a może to był już dziewięćdziesiąty?, napisałam do Zygmunta, o tu, niech Pan spojrzy:

              …W myślach już Cię prawie pożegnałam. Jesteś dla mnie jak nowo narodzony, tak jak                       nowo narodzona jest Polska. Wreszcie spełniły się Twoje marzenia i korona wróciła                          na orła….

 Zaraz potem, na początku lat dziewięćdziesiątych, to było chyba w dziewięćdziesiątym pierwszym, jak był ten zlot jachtów polonijnych, Zygmunt i Ann przypłynęli Orlą Koroną do Polski, do Szczecina, bo tu już było inaczej, lepiej, a jego ciągnęło do kraju.

I nagle, chyba w połowie lat dziewięćdziesiątych Zygmunt wrócił do Szczecina sam; jacht sprzedali, dom w Anglii też, a jeszcze później on i Ann rozeszli się, a ja – nie wiedząc jeszcze wszystkiego – napisałam do Zygmunta w liście:

               … nie mogę zrozumieć dlaczego nie chcesz zostać w Hiszpanii, to przecież piękny kraj z                     przyjemnym klimatem, nie rozumiem dlaczego sprzedaliście dom w Anglii…,

ale Zygmunt był już w innym miejscu swojego życia.

Proszę, niech pan spojrzy na ten list od niego, z dziewięćdziesiątego dziewiątego roku:

              … lato spędziłem naturalnie także w Polsce. Zacząłem jednak od pokładu „Fryderyka                        Chopina”, gdzie przez miesiąc u kapitana Toniego zastępowałem pierwszego i                                 drugiego oficera…

 A potem, jak już się rozeszli z Ann i on wrócił do Szczecina, latem dwa tysiące drugiego roku, popłynęliśmy, zaproszeni przez Kazia z Hamburga, właściciela jachtu Kami, na rejs do Londynu.

Było nas wtedy cztery osoby; ten czwarty to elektronik-poeta, pierwszy raz w życiu na jachcie. Z przystani w Wedel, gdzie cumowała Kami, popłynęliśmy Łabą i dalej na Morze Północne, na wyspę Helgoland. Po zacumowaniu do kei Zygmunt zaraz zaczął coś reperować, a ja wybrałam się z poetą na zwiedzanie wyspy, którą już poznałam wcześniej, a teraz mogłam wszystko pokazywać poecie i oczywiście wstąpiliśmy do bezcłowych sklepów po zakup alkoholu. Potem była wieczorna kolacja w portowej knajpce, wśród samych rozgadanych, wesołych żeglarzy, a następnego dnia popłynęliśmy dalej w stronę Anglii.

Poeta był ze mną w wachcie, a Zygmunt i Kaziu w drugiej, bo chcieli się po prostu nagadać; kto zna Zygmunta, wie, że on lubi opowiadać. Poeta pomógł Kaziowi uruchomić GPS, komputer, samoster i takie różne urządzenia, których pełno było na tym jachcie. Zygmunt nie do końca ufał tym elektronicznym urządzeniom i jak zwykle skrupulatnie, jak to on, zaczął wykreślać pozycje, kursy na mapie papierowej. Poeta, początkowo oczarowany tą elektroniką i ekranem komputera, z czasem zaglądał z zaciekawieniem przez ramię Zygmunta na te jego kreski na mapie.

Na Północnym, było nietypowo, bo zrobiła się flauta i płynęliśmy dłuższy czas na silniku. Kaziu był dumny z silnika i uspokajał nas, że mamy dużo ropy, samoster działał, a my błogo spędzaliśmy czas racząc się drinkami robionymi z bezcłowego, helgolandzkiego alkoholu.

Chyba na trzeci dzień takiej żeglugi, pojawił się lekki wiaterek i kapitan zarządził postawienie grota, ale na tym się nie skończyło, bo wiatr stężał i to mocno, więc zarefowaliśmy grota, poeta przezornie ubrał się w kamizelkę, zszedł do komputera i szybko wyleciał z powrotem z przerażoną miną: „komputer siadł, nie ma komputera, nie ma mapy, nie ma pozycji – amen”. I wtedy wszyscy z nadzieją, szukając ratunku, spojrzeli na Zygmunta i jego pozycje i kursy na mapie. Wiemy gdzie jesteśmy!

Niestety to nie był koniec problemów, bo okazało się, że map papierowych podejściowych w Tamizę i dalej do Londynu nie ma na jachcie, a jeszcze na dodatek kapitan zatroskany zauważył, że coś jest nie tak z silnikiem, bo zużył bardzo dużo oleju napędowego i do Londynu może nie starczyć. Decyzja była jedna – wracamy.

Jeszcze w drodze powrotnej halsując blisko toru wodnego – a ja byłam na sterze – i płynąc na przecięcie kursu jakiegoś statku handlowego, mówię, że zmieniamy kurs, a Zygmunt na to, że nie, że zdążymy. Po krótkim spieraniu się zrobiłam zwrot wbrew Zygmuntowi i on wtedy powiedział mi w gniewie, że ze mną jego noga już nigdy nie stanie na pokładzie żadnego jachtu. Wieczorem przy kolacji, jak staliśmy w porcie na Helgolandzie, Zygmunt przeprosił mnie za tamto spieranie się i zarzekanie, że już nigdy ze mną nie popłynie. Rejs się skończył w Wedel, jeszcze była kolacja u mnie w Blankenese, ale to był rzeczywiście mój ostatni rejs z Zygmuntem.

W następnym roku Zygmunt i Kaziu, na Kaziowym Kami, popłynęli do Londynu – przysłali stamtąd kartkę. A potem jeszcze w grudniu, na Boże Narodzenie przysłał mi kartkę z życzeniami, o tę, niech pan spojrzy:

              …Życzę Tobie Marylko, pomyślnego spełnienia zamierzeń, planowanego spotkania w                         „Piotrusiowie”, dobrej pogody atmosferycznej i duchowej, dużo radości z                                             pielęgnacji wnucząt, wielu, wielu powodów do radości z (niestety!) szybko                                          mijającego życia, cieszmy się każdą chwilą darowaną przez Opatrzność!                                                                                                             Zygmunt

I następnego roku spotkaliśmy się jeszcze w moim domu w „Piotrusiowie” w Trzebawiu z Zygmuntem i innymi żeglarzami, a potem Zygmunt, już mocno schorowany, był w domu opieki, a jeszcze potem to już byłam u niego tylko na „Ku Słońcu”…

*

Słyszał Pan, jak pięknie Danusia mu powiedziała na pożegnaniu, tam na „Ku Słońcu”?… Nie?… Mam to na kartce, od Danusi, niech pan sobie przeczyta:

…Po ponad dwudziestu latach pobytu na obczyźnie kapitan Ł. powrócił do Szczecina mając wielkie plany związane z pięknymi rejsami. Wrócił do miejsca, w którym rozpoczęło się jego zauroczenie żeglowaniem, do nas, sprawiając nam wszystkim wielką radość.                                                                                         Niestety przeznaczenie zrządziło inaczej i wszystkie marzenia zniszczyła choroba. Na szczęście nie opuścili go przyjaciele starając się, aby nie poczuł się opuszczony; do ostatnich dni utrzymywali z Zygmuntem kontakt.                                                                                                                         Kapitan Ł. całe swoje życie, zarówno zawodowe jak i prywatne, poświęcił Morzu. Jego sposób na życie był przykładem tego, co nazywamy pasją, ale nie żeglował dla nagród ani dla sławy, po prostu robił to, co kochał.                                                                                                                 Zygmunt bardzo cenił sobie niezależność i mówił, że naprawdę wolnym czuje się na pokładzie jachtu sterując „ku Słońcu”….

*

Wie pan, ja ciągle czegoś szukam i nic nie mogę znaleźć, ciągle przekładam różne rzeczy, papiery, książki, notatki, listy, widokówki, wyrywam te zdjęcia z albumu, komuś pokażę, coś sobie przypomnę, bo to wszystko było i nie ma, i nie ma Zygmunta…

Danusia, tak ładnie powiedziała o nim na „Ku Słońcu” i na koniec przeczytała z Conrada, że „sen po pracy, port po burzliwych morzach, pokój po wojnie i śmierć po całym życiu, że są prawdziwie miłe”. Jakoś tak, to dla Zygmunta, a jego już nie ma. I nie ma: Danusi, i Ziomka, i Ludka, i Jurka, i Jerzego – jednego i drugiego – i nie ma mojego synka Piotrusia; gdzie oni są, ci wszyscy moi koledzy, przyjaciele?! Gdzie oni są?…

Zostały tylko te zdjęcia, które teraz wyrywam z albumu, nawet wspomnienia jakby odchodzą – pamięć coraz słabsza… wszystko co było – przeszło, a my jesteśmy bardzo starzy, ale to mi pomaga w przeżyciu starości….

                                    Kurt Schmischke (1923-2004), akwarela.

 

Wszelkie podobieństwo do prawdziwych postaci i zdarzeń nie jest przypadkowe, a wręcz przeciwnie – jest zamierzone, choć czasami zasłyszane historie uległy zmianom i dopowiedzeniom w wyobraźni autora.

                                                                                                                                                (zs)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~  Tekst pierwotnie ukazał się na stronie periplus.pl  http://periplus.pl/archiwa/4614

i na stronie Polska Canada. Magazyn Twórczy  http://www.polskacanada.com/zenon-szostak-zwykle-zycie/

„Raz na Morzu Śródziemnym piękna pogoda, jacht sam idzie. Gram, a tu słyszę oklaski. Myślałem, że mam halucynacje. Ale obracam się, a za mną wynurzył się okręt podwodny z kilkunastoma marynarzami. Namierzyli mnie sonarami. To oni bili mi brawo. Wołają do mnie coś po francusku, machają czapkami, śmieją się. To zagrałem im jeszcze czardasza.”

 

• ur. 30 grudnia 1930; Repty k. Tarnowskich Gór
• absolwent Wyższej Szkoły Muzycznej w Katowicach
• w latach osiemdziesiątych koncertmistrz (I skrzypce) w Operze i Operetce w Szczecinie
• pedagog w szkole muzycznej (klasa skrzypiec)
• sternik jachtowy; żegluje od 1966 roku
• odpłynął na wieczną wachtę ze Szczecina 26 grudnia 2018

1964 – Henryk Widera przyjeżdża na stałe do Szczecina.
Tu kupuje jacht klasy P-7^[1], tzw. Petkę. Początkowo żegluje po okolicznych akwenach.

1969 – na własnej P-7 rejs na Rugię (ówczesne NRD).

1991 – przechodzi na emeryturę i kupuje jacht Piano^[2].

1993 – Henryk Widera na Piano popłynął kanałami na Morze Śródziemne, do Nicei, a dalej na Korsykę, Sycylię i do Grecji.
Jacht, po przejściu blisko trzystu śluz, wymagał remontu, trzeba też było opłacić koszty zimowania.
Henryk Widera zdobywał fundusze grą na skrzypcach. Grał na ulicy, na statkach wycieczkowych, na spontanicznie organizowanych koncertach.

Wypłynąłem w rejs po Morzu Śródziemnym. Ale zabrakło pieniędzy. A tu jeszcze jacht wymagał naprawy. Dopłynąłem do Cannes.

Krępowałem się żebrać. Ale kiedy już naprawdę nie mogłem wytrzymać z głodu, poszed­łem opowiedzieć o swojej sytuacji na policję. Skierowali mnie do socjalnego. Dostałem 500 franków. Byłem taki szczęśliwy! Nigdy tak pieniędzy nie ściskałem, jak wtedy. Tam przyjmująca mnie pani poleciła, żebym poszedł na przesłuchanie do tutejszej Orkiestry Symfonicznej. Siedziałem w parku i ćwiczyłem, jak nigdy w życiu. Tam jednak mi powie­dzieli, że bez zezwolenia na pracę nie mogą mnie zatrudnić. Ale spotkałem tam też skrzypaczkę z Krakowa. Mówi „Pan idzie na ulicę, ja też tak zaczynałam”. Wypiłem dla odwagi parę piw. A w następny rejs zabrałem już studenta gitarzystę do akompa­nia­mentu.

Było mi bardzo trudno podjąć taką decyzję. Ale nie miałem wyjścia. Wziąłem moje skrzypce, stanąłem na jednej z ulic, zamknąłem oczy i zacząłem grać Beethovena, Brahmsa, Mozarta. Kiedy podniosłem powieki, zobaczyłem, że ludzie się zatrzymują, słuchają i zostawiają pieniądze. Każdego dnia było ich więcej. Zarobiłem na remont, postój jachtu w marinie, bilet lotniczy do kraju i jeszcze trochę zostało. Byłem bardzo szczęśliwym człowiekiem, bo wiedziałem, że nie zginę, że dzięki muzyce będę mógł żeglować.

Nawet [na morzu] muzyka przyciąga ludzi. Gram na skrzypcach. Płynie jacht, to od razu podpływają. Pytają, gdzie płynę, mówią: „To my też tam przypłyniemy”.

Źródło: arch. Krystyny Pohl

Raz na Morzu Śródziemnym piękna pogoda, jacht sam idzie. Gram, a tu słyszę oklaski. Myślałem, że mam halucynacje. Ale obracam się, a za mną wynurzył się okręt podwodny z kilkunastoma marynarzami. Namierzyli mnie tymi sonarami. To oni bili mi brawo. Wołają do mnie coś po francusku, machają czapkami, śmieją się. To zagrałem im jeszcze czardasza.                       Fragmenty artykułów:
Podgajna, Ewa. „Rozmowa z żeglarzem, co się Putinowi postawił”. Gazeta Wyborcza, Szczecin, 2009-04-10.
Pohl, Krystyna. „Henryk Widera, czyli skrzypek na jachcie”. Portal Sailbook.pl., 2014-08-14.

 

Fot. Anna Kaźmierczak

1997

• Henryk Widera na jachcie Gawot^[3] popłynął ponownie kanałami i rzekami na Morze Śródziemne (Nicea) i do Hiszpanii. Tą samą drogą wraca do Polski.

• Jacht Piano tonie w niewyjaśnionych okolicznościach u wybrzeży Francji. Zginęło na nim trzech żeglarzy – jednym z nich był syn Henryka, Sławomir. Według oficjalnej wersji, uznanej przez władze francuskie, powodem zatonięcia był sztorm.
  Henryk Widera sądzi, że jacht i jego załoga padli ofiarą przemytników narkotyków.

1998 – sześciotygodniowy rejs Gawotem po portach skandynawskich (odwiedził ich siedemnaście).

2001 – Henryk Widera został uhonorowany przez Zachodniopomorski Okręgowy Związek Żeglarski nagrodą „Szczeciński Żeg­larz Turysta Roku 2001”.

Arch. Henryk Widera

2002, sierpień, wrzesień, październik, listopad – rejs na Gawocie przez Morze Północne i Biskaje na Maderę i Wyspy Kana­ryjskie.

2004 – rejs powrotny do Polski.

Zaczęły się fatalne jesienne pogody i poznałem pełne oblicze groźnego Atlantyku. W Kanale La Manche wiała dziewiątka. Złamał się maszt. Niewiele brakowało a rozszalałe fale roztrzaskałyby mojego „Gawota” o skały. Strzelałem w niebo czerwone rakiety, wzywałem pomoc. Ratunek przyszedł w ostatniej chwili. Pomogli mi Francuzi, odholowali do portu Boulogne, a tam wraz z Polakami, którzy pracowali w tamtejszej stoczni, naprawili maszt. Potem znów było ciężko, bo szedł sztorm za sztormem, ale nie popisali się Holendrzy. Zamiast ratować proponowali, bym jacht sprzedał. Jak ja mogę sprzedać coś, co jest moim życiem? Z kolejnej opresji uratowali mnie Niemcy, pomogli naprawić silnik i odholowali aż do Kanału Kilońskiego. Dopiero w listopadzie 2004 roku wróciłem do Szczecina do mojej macierzystej przystani JK AZS.

Pohl, Krystyna. „Sylwetki – Henryk Widera czyli ‚skrzypek na jachcie’”. 2014-08-15.
Portal Sailbook.pl

Za rejs ten Henryk Widera otrzymał:

• nagrodę „Rejs Roku 2004” w kategorii rejsów morskich na małych jachtach (nagroda miesięcznika Żagle);
• wyróżnienie „Kolosy 2004” w kategorii Żeglarstwo: za samotny, bardzo inspirujący rejs jachtem śródlądowym Gawot z Polski na Wyspy Kanaryjskie, zrealizowany dla własnej satysfakcji, bez wsparcia spon­sorów i patronów medialnych.
  „Kolosy” to nagroda przyznawana od 2000 roku za dokonania eksploracyjne podczas Ogólnopolskich Spotkań Podróżników, Żeglarzy i Alpinistów, największej w Europie imprezie podróżniczej.

2004: powrót Henryka Widery z Wysp Kanaryjskich
Fot. Anna Kaźmierczak

2006

Poniższe dane pochodzą z „Kalendarium rejsu Henryka Widery jachtem Gawot solo dookoła Europy (2006-2008)”, 
które zestawił Zenon Szostak na stronie szczecińskiego Jacht Klubu AZS.

11 maja 2006,  czwartek, godz. 09:00 – Henryk Widera wypłynął z przystani Jacht Klubu AZS w Szczecinie w samotny rejs dookoła Europy.

12 maja – Sassnitz (Niemcy).

14 maja – Kopenhaga (Dania).

21 maja – Helsingør (Dania).

30 maja – 7 czerwca – Kristiansand (Norwegia).

9 czerwca – Stavanger (Norwegia).

16 czerwca – Bergen (Norwegia).

25 czerwca – Lerwick (Szetlandy, Wielka Brytania).

2 lipca – Kirkwall (Orkady, Wielka Brytania).

7 lipca – Pentland Firth; awaria układu chłodzenia w silniku; do portu Scrabster przyholowuje Gawota łódź ratownicza brytyjskiego SAR.

23 lipca – Dublin (Irlandia).

7 sierpnia – Penzance (Kornwalia, Wielka Brytania).

15 sierpnia – Concarneau (Bretania, Francja).

19 sierpnia – A Coruña (Galicja, Hiszpania).

02 września – Porto (Portugalia).

05 września – Lizbona (Portugalia).

1 października – Cieśnina Gibraltarska, Morze Śródziemne.

12 października – Baleary.

31 października – Sardynia.

10 listopada – Sycylia (Włochy).

21 listopada – Malta.

05 grudnia – Kreta (Grecja).

20 grudnia – Santorini (Grecja).

27 grudnia – Psara (Grecja; wyspa blisko wybrzeża tureckiego). Gawot tam zimuje, żeglarz wraca do Polski.

2006, grudzień – 2007, 15 lutego – pobyt w Polsce.

2007

15 lutego – wyjazd z Polski do Grecji (wyspa Psara).

23 sierpnia – Stambuł (Turcja).

29 sierpnia – żegluga do Bułgarii (Burgas, Warna) i Rumunii (Konstanca).

22 października – Mariupol na Morzu Azowskim (Ukraina).
Gawot zostaje wyslipowany, Henryk Widera wraca na zimę do Polski.

2007, październik – 2008, 15 kwietnia – pobyt w Polsce.

2008

15 kwietnia – wyjazd z Polski do Mariupola (Ukraina).

19 maja – Henryk Widera dostał wizę rosyjską.

28 maja – Henryk Widera wypłynął z Mariupola do Rostowa n/Donem (Rosja).

4 czerwca – w Rostowie nad Donem władze rosyjskie zatrzymały żeglarza mimo wizy, motywując to brakiem zezwolenia ministerstwa komunikacji wodnej na pływanie po wewnętrznych wodach Rosji.

E-mail z Rostowa:

Polski konsul pomógł podróżnikowi przygotować list do Ministerstwa Transportu z prośbą o wydanie zgody na pływanie po rosyjskich wodach. Rosyjskie media poinformowały, że urzędnikom przygotowanie dokumentu zajmuje od 1 do 2 miesięcy. Tymczasem termin ważności rosyjskiej wizy Henryka Widery kończy się 15 sierpnia. Polski podróżnik poinformował, że nie zamierza zawracać, ponieważ pływa swoją łodzią już drugi rok i chce zakończyć podróż tam, gdzie planował.

Próby uzyskania zezwolenia – pisma do Moskwy do najwyższych władz Rosji (m.in. list do premiera Władimira Putina) – nie dają rezultatu. Powolność biurokracji, przedłużające się oczekiwanie na dokumenty i wy­so­kie koszty postoju spowodowały, że Henryk Widera rozpoczął głodówkę protestacyjną. Interweniują media rosyjskie i polskie. Żeglarz we wszystkich wywiadach podkreśla życz­li­wość i bezinteresowną pomoc, którą służą mu spotykani na trasie ludzie.

16 lipca – oficjalna odmowa władz rosyjskich. Żeglarz zawraca na Ukrainę i dopływa do Chersonia.

22 sierpnia – Henryk Widera razem z jachtem wyrusza drogą lądową z Chersonia do Polski.

26 sierpnia – wodowanie jachtu na Wiśle, w Górze Kalwarii k. Warszawy. Wejście na mieliznę uszka­dza płetwę sterową.

2008, 6 września: Gawot w warszawskiej przystani na Wale Miedzeszyńskim. Fot. Zenon Szostak

Henryk Widera nie decyduje się na żeglugę wiślaną i transportuje Gawota drogą lądową do Gdańska.

1 października – wodowanie Gawota w Górkach Zachodnich.

4 października – Henryk Widera wypływa z Gdańska do Świnoujścia; na wysokości Kołobrzegu napotyka silny wiatr sztormowy.

9 października – Świnoujście, Klub Żeglarski „Cztery Wiatry”.

11 października 2008, sobota, godz. 16:00 – jacht Gawot z Henrykiem Widerą na pokładzie, po przepłynięciu ok. 8 tys. Mm, cumuje w macierzystej przystani Jacht Klubu AZS w Szczecinie.
2008: powrót Henryka Widery z rejsu dookoła Europy
Fot. Zenon Szostak

2008, 31 grudnia – Henryk Widera otrzymuje II Nagrodę Honorową „Rejs Roku 2008”.

Jury przyznające najwyższe polskie trofea żeglarskie – Srebrny Sekstant, fundowany przez ministra zajmu­ją­cego się gospo­dar­ką morską oraz Nagro­dy Hono­rowe Tele­wizji Pol­skiej S.A.„Rejs Roku” – zadecydowało, że drugą nagrodę otrzymają ex aequo kapitanowie: Piotr Kuźniar i Henryk Widera. W uzasadnieniu napisano m.in.:

Żeglarska pasja, upór, hart ducha sprawiły, że rejs kpt. Widery doceniony został przez jury. Bo wspaniały świat żeglarstwa to nie tylko ekstremalne prędkości na oceanicznych trasach. To także sposób na życie inne od większości mieszkańców globu. Wymagające wyrzeczeń, dające w zamian poczucie wolności i satysfakcję z pokonywania barier ludzkiej niemożności.

2009

2009, styczeń – nagroda „Jachtsmen roku 2008” przyznana przez miesięcznik Jachting w kategorii żeglarzy samotnych.

2009: Henryk Widera – Jachtsmen roku 2008
Arch. Henryk Widera

2009, marzec – ponowne wyróżnienie przez kapitułę nagrody „Kolosy 2008”: Henryk Widera otrzymuje ją w kategorii Żeglarstwo

…za koncertowy rejs do­oko­ła Europy na maleńkim jachcie Gawot, będący przejawem niezwykłej wytrwałości i hartu ducha.

W tym samym konkursie Henryk Widera otrzymał również Nagrodę Dziennikarzy.

Fot. Wojciech Jacobson

2009 – Henryk Widera na Gawocie powraca na wokółeuropejską trasę zmieniając kierunek: na wody śród­lą­do­we Rosji wpływa z Bałtyku przez Skt. Petersburg. Jednak nawet zezwolenie z podpisem pre­miera Rosji Władimira Putina nie zakończyło sprawy: władze niższego szczebla zażą­da­ły, by żeglarz wziął ze sobą pilota za cenę ok. 35 tys. złotych. Sprawa przeciągnęła się na tyle, że Gawot zimował w peter­sburskim jachtklubie, a żeglarz wrócił do Polski.

2010

2010, sierpień – ostateczne zezwolenie na żeglugę bez pilota zostaje wydane pod koniec sierpnia.

2010, październik – Henryk Widera dopływa do Moskwy. Gawot zostaje wyslipowany na zimę, żeglarz wraca do Polski.

2011

2011, kwiecień – Henryk Widera wraca do Moskwy, ale tam otrzymuje zakaz poruszania się po wodach śródlądowych Rosji. Transportuje samochodem Gawota z Moskwy nad Zatokę Fińską. Płynie do Turku (Finlandia), a stamtąd, przez porty szwedzkie, do Szczecina.

We wrześniu, w Kalmarze (Szwecja), trafia do szpitala z dolegliwościami serca. Lekarze ostrzegają, by nie płynął w pojedynkę, jednak – z braku załogi – Henryk Widera wyrusza na morze samotnie.

2011, 3 października – Henryk Widera cumuje Gawota w porcie jachtowym Świnoujścia.

2011, 4 października – Henryk Widera kończy swój rejs na przystani JK AZS w Szczecinie

2012

2012, 1 lutego – Henryk Widera odbiera nagrodę Fundacji Szkoła Pod Żaglami Krzysztofa Baranowskiego za swój samotny rejs wokół Europy, przerwany przez biurokrację rosyjską.

  1 lutego 2012, Warszawa, redakcja Rzeczypospolitej: (od lewej) Henryk Widera, Krzysztof Baranowski, Ziemowit Barański

W siedzibie redakcji dziennika „Rzeczpospolita” odbyła się już druga gala konkursu organizowanego przez Kapitana Baranowskiego – Żeglarz Roku. Na rozdanie nagród zjechało się sporo osób z żeglarskiego świata. […]

[…] osobą, która wywarła na mnie największe wrażenie był pan Henryk Widera. […] Na scenie obok kpt. Krzysztofa Baranowskiego i kpt. Ziemowita Barańskiego, pojawił się drobny, 80-letni człowiek. Uśmiechnięty, ale mocno zestresowany. […] Opowiedział o swoim pływaniu […] przez Rosję, o przygodach z prezydentem Putinem, rosyjskimi żeglarzami i polską dyplomacją. Namawiany przez gospodarzy wieczoru obiecał, że pojawi się jeszcze na scenie…

I chwilę później się pojawił. Z małymi, wiekowymi jak on sam drewnianymi skrzypcami. Zestresowany jeszcze bardziej, niż gdy odbierał statuetkę za nominację do nagrody. Skrzypce nie stroiły, a on sam miał drżący głos, gdy zapowiadał utwory, które będzie grał dla zebranych osób. Pamiętam, że było coś z Bacha, chyba też Beethovena. Jednej z osób na sali dał swoją kamerę video, by nagrać jego mini koncert. Filmował nią wszystkie swoje rejsy, przygody pod żaglami i w portach. Jak potem powiedział, otrzymał ją w prezencie od miejscowych żeglarzy, gdy stał w którymś z rosyjskich portów. Gdy grał, śmiały mu się oczy…

Ja byłem szczególnie rad z możliwości poznania i porozmawiania z Henrykiem Widerą. Doświadczony żeglarz, który swoją małą łódką pływa nie dla nagród, ale dla radości, jaką daje poznawanie ludzi i miejsc. Muzyk, który biorąc do ręki skrzypce równie wytarte jak swoje spodnie, po kilku dźwiękach miał śmiejące się do wszystkich oczy. Człowiek, który po kilku minutach rozmowy całkowicie mnie zauroczył swoją prostotą bycia i życia, cieszenia się z rzeczy małych. Do dziś mam przed oczami obraz, gdy z wielkim pietyzmem i ostrożnością zawijał w jakąś szmatkę szklaną statuetkę, a potem ją chował do kartonowego pudełka. Pewnie stoi w jego domu na eksponowanym miejscu…

Minkiewicz, Andrzej. „Żeglarz Roku 2011”. 2012-04-13. Portal Dobre wiatry.

2012, 18 sierpnia – w Nowym Warpnie zostaje otwarta Aleja Żeglarzy, upamiętniająca największe wyczyny polskiego żeglarstwa.

18 sierpnia 2012, Nowe Warpno – kapitanowie: Wojciech Jacobson i Henryk Widera Fot. Jindřich Kuchejda

2013

Gawot i jego kapitan spędzają cały ten rok w Szczecinie. Henryk Widera przechodzi operację kardiologiczną, ale pracuje cały czas przy jachcie: Gawot zyskuje osłonę kokpitu.

2013, 2 maja – Henryk Widera i jego Gawot znajdują się na jednej z plansz wystawy „Biało-czerwona na morzach i oceanach” przedstawiającej najważniejsze dokonania polskiego żeglarstwa. Tym samym Henrykowi Widerze przyznana zostaje Bandera Prezydenta RP.

Odsłonięcie wystawy odbyło się w Dniu Flagi Rzeczypospolitej Polskiej przed Pałacem Prezydenckim w Warszawie.

2 maja 2013 – Wystawa „Biało-czerwona na morzach i oceanach”: plansza poświęcona Henrykowi Widerze
Źródło: autorzy i twórcy wystawy – firma Movida Sp. z o.o., arch. Izabela Kiriczok i Damian Święs

2014

Cały ten rok Gawot i Henryk Widera spędzają w Szczecinie. Jacht cumuje na przystani JK AZS Szczecin, a żeglarz pływa nim tylko po najbliższych akwenach.

Podczas uroczystości otwarcia sezonu dr Zbigniew Zalewski, prezes Zachodniopomorskiego Okręgowego Związku Żeglarskiego, wręcza kpt. Henrykowi Widerze banderę przyznaną przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego w dniu 2 ma­ja 2013 r.

2014, 5 lipca, Świnoujście – Henryk Widera dał koncert podczas zamknięcia XV Regat Klubowych o tradycyjną „Kszynkę”, których organizatorem był świnoujski Jacht Klub „Cztery Wiatry”.

Henryk Widera w Świnoujściu 5 lipca 2014.

2014, 23 lipca, Wolin – Henryk Widera uhonorowany został nagrodą specjalną podczas 50. Etapowych Regat Turystycznych (19-27 lipca 2014)  – sztandarowej imprezy żeglarskiej województwa zachodniopomorskiego, w której uczestniczyło 100 jachtów i ok. 400 żeglarzy. Pod koniec dnia odbył się koncert Henryka Widery połączony z prezentacją jego filmu z samotnego rejsu dookoła Europy.

2015

Wyprawa Gawotem z Polski do Francji kanałami.

Henryk Widera wypłynął ze znajomym studentem. Przeżyli huraganowy wiatr 200 km/godz. Na jednym z kanałów we Francji wysoka fala wytworzona przez barkę wyrzuciła Gawota na kamienie przy brzegu: uszkodziło to dno i spowodowało przeciek, jacht zaczął nabierać wody. Pomogli Francuzi, ktoś wezwał policję, sprawą zainteresowała się prasa, lokalna gazeta opublikowała na ten temat artykuł. Jacht odholowano do stoczni rzecznej. Szczególną pomoc okazała nieznana z imienia czarnoskóra dziewczyna, która wybierała wodę w czasie holowania; polskiego studenta już nie było – musiał wracać do kraju. Właściciel stoczni w ciągu kilku dni naprawił Gawota nie biorąc pieniędzy.

Henryk Widera popłynął dalej do Saony i Rodanem do Port-Saint-Louis-du-Rhône w delcie Rodanu, ok. 45 km na zachód od Marsylii.

W Port-Saint-Louis-du-Rhône Gawot został na zimę.

2016

Henryk Widera udał się pociągiem do Francji do Port-Saint-Louis-du-Rhône wioząc dużo bagażu. Tym razem towarzyszyła mu ochotniczo Wioleta Domosud – wdowa po Janie Łojce, autorka książki 8 lat na Atlantyku.

Razem remontowali jacht. Kpt. Widera bardzo chwalił Wioletę, mówił o niej: „genialna osoba, zaradna, z inicjatywą”. Po remoncie Wioleta wróciła z Port-Saint-Louis-du-Rhône do Polski bez żeglowania po Morzu Śródziemnym.

Henryk Widera pływał po portach wybrzeża francuskiego. Pod koniec sezonu popłynął na Korsykę i na wybrzeże włoskie – Portofino, Genua, Imperia.

W Imperia-Porto Maurizio pozostawił jacht na zimę.

Okres 2015-2016 jest zobrazowany na filmie nakręconym przez Henryka Widerę i utrwalonym na DVD.

2017

Henryk Widera pojechał do Włoch sam. Pojechała tam później koleżanka jego córki, pracująca w skle­pie żeglar­skim Maritim Shop Szczecin, ale wróciła do Polski bez żeglowania. Widera popłynął ponownie na Korsykę, potem na wybrzeże francuskie – m.in. do Saint-Tropez.

2017, 14 października – prowadzony przez Henryka Widerę jacht Gawot rozbił się o przybrzeżne skały w okolicy miejscowości Sanary-sur-Mer, leżącej 13 km (odległość drogowa) na zachód od Tulonu.

Żeglarz wyszedł z wypadku bez obrażeń. Na lądzie zaopiekowali się nim: Izabela Jarząbek z L’Association amicale franco-polonaise du Var  i Daniel Duval.

2017, 20 października – jacht został wydobyty i zaholowany do portu Bandol; operacja była sfinansowana przez miasto Sanary-sur-Mer, postój w porcie i należna kaucja zostały opłacone przez Daniela Duval.

Dyrekcja Towarzystwa Ubezpieczeń i Reasekuracji Warta S.A. z Warszawy podjęła decyzję o wyjątko­wym przyz­naniu Henrykowi Widerze 2500 euro z tytułu kosztów likwi­dacji szkody; pieniądze mają zostać przekazane bezpośrednio właści­cielowi jachtu.

Henryk Widera zdecydował się na likwidację jachtu, którą zadeklarował opłacić.

2018

2018, 10 marca – Henryk Widera otrzymał Nagrodę Specjalną Kolosów za 2017 rok.

Nagroda, przyznawana po raz 18. za dokonania eksploracyjne, wręczona została podczas Ogólnopolskich Spotkań Podróżników, Żeglarzy i Alpinistów w Gdyni.

Kapituła nagrody umotywowała wybór:

za wspaniałą postawę, imponującą wytrwa­łość oraz konsek­wencję w realizo­waniu żeglar­skiej pasji, jako człowieka niezwykłego, którego nieza­leżność, umiło­wanie wolności oraz odwaga, by żyć w zgodzie z samym sobą, budzą głęboki podziw i stanowią wzór do naśladowania.

Gdynia, 10 marca 2018: wręczenie Kolosa
Fot. Wiesław Seidler

Maciej Krzeptowski, wręczając laureatowi dyplom, przypomniał, że Henryka Widery nie załamały ani trudności admi­nistra­cyjne podczas próby żeglugi po wodach Rosji, ani nawet ubiegło­roczna strata jachtu Gawot na Morzu Śródziemnym.

Jest to już trzeci Kolos przyznany Henrykowi Widerze (poprzednie: patrz rok 2004 i 2009).

2018, 24 marca – Henryk Widera otrzymał Nagrodę im. kpt. Ludomira Mączki – główną Między­na­ro­dową Nagrodę Żeglar­ską Szcze­cina 2017. Kapituła nadała ją „za wierność idei swobod­nego żeglo­wania i żeglo­wa­nie za horyzont, ku słońcu”.

Jeszcze w roku 2006 Anna Kaniecka-Mazurek pisała na łamach Zeszytów Żeglarskich (nr 18; 2006-08-18):

Trzymam kciuki za naszego dzielnego kolegę i już obmyślam uzasadnienie zgłoszenia jego kandy­da­tury do nagrody im. Ludomira Mączki za swobodną żeglugę. Myślę, że przy Waszym wsparciu uda mi się przekonać wysoką prawdopodobnie międzynarodową komisję, że Widera jest konku­ren­cyj­nym kandy­datem do tej nagrody. Żeby on tylko zechciał być trochę bardziej „medialny” – pewnie nie zechce, to też część jego uroku, ale to już nasza w tym głowa, żeby tak wybitna postać, jak Henryk Widera, stała się naszym kolej­nym Klubowym znakiem rozpoznawczym.

Życie nie znosi pustki, po śmierci Ludka myślę, że właśnie Heniu objawił się nam jako żeglarski waga­bunda, człowiek wolny, pływający dla czystej przyjem­ności żeglo­wania bez epoletów i kapi­tań­skich galo­wych garniturów.

Oprócz dyplomu oraz okolicznościowej statuetki laureat otrzymał czek na 10.000 zł, „atrybuty” Ludomira Mączki (butelka chilijskiego czerwonego wina, czosnek i yerba mate), a jego nazwisko znalazło się w szczecińskiej Alei Żeglarzy na nadodrzańskich bulwarach.

Żeglarską Nagrodę Specjalną (kategoria IX) otrzymała Izabela Jarząbek „za bezin­te­re­sow­ną pomoc udzieloną rozbitkowi wyrzuconemu przez morze na brzeg i za serce okazane temu żeglarzowi.” Żeglarzem był kpt. Widera, a wszechstronna pomoc p. Jarząbek, działającej w organizacji L’Association amicale franco-polonaise du Var, dotyczyła wypadku Henryka Widery i jego jachtu Gawot (14 października 2017).

24 marca 2018, gala wręczenia Międzynarodowych Nagród Żeglarskich Szczecina 2017: Izabela Jarząbek
Fot. Timm Stütz

Podczas gali Henryk Widera powiedział m. in:

– Jestem wdzięczny za wyróżnienie, ale przede wszystkim chciałem podziękować kapitule nagród za zaproszenie i uhonorowanie mojego opiekuna podczas trudnych i dramatycznych dni, gdy mój jacht zatonął, pani Izabeli Jarząbek.
Pomimo wieku, wielu lat, które mam, tego starego wilka wciąż ciągnie do morza…

24 marca 2018: Izabela Jarząbek i Henryk Widera podczas gali wręczenia Międzynarodowych Nagród Żeglarskich Szczecina 2017

Wręczenie nagród odbyło się w Centrum Kultury Euroregionu znajdującym się w zabytkowym szczecińskim budynku Starej Rzeźni.

24 marca 2018: Laureaci Międzynarodowych Nagród Żeglarskich Szczecina 2017

2018, wrzesień/październik – Filharmonia im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie wystąpiła z projek­tem koncertu benefisowego dla swego emerytowanego skrzypka. Rozpoczęło się ustalanie z Henrykiem Widerą planu uroczystości.

2018, 21 listopada – Henryk Widera przewieziony został na oddział neurologiczny jednego ze szczeciń­skich szpitali z rozpoznaniem udaru. Później trafia do kliniki Kardio­logii Szpi­tala Kli­nicz­nego Pomor­skiego Uniwer­sy­tetu Medycz­nego w Szczecinie.

2018, 26 grudnia – kpt. Henryk Widera odszedł na wieczną wachtę.

Msza św. pogrzebowa odprawiona zostanie w piątek 4 stycz­nia 2019 o godzinie 13:00 w kościele św. Jana Ewan­ge­listy przy ul. Św. Ducha w Szczecinie, skąd zmarły zostanie odprowadzony do miejsca spoczynku na Cmen­tarzu Centralnym w Szczecinie.

Fot. Tomasz Gontarz / JK AZS

W liście z Malty, z dn. 25 listo­pa­da 2006, opublikowanym przez Zygmunta Szostaka w Zeszytach Żeglarskich (nr 20; 2006-11-25), Henryk Widera napisał:

[…] W tej relacji jest sporo momentów bardzo trudnych, niebezpiecznych, wprost dramatycznych, może pomyś­lisz, że przesa­dzam. Masz do tego prawo, bo przecież nie było świadków, a pisać można Bóg wie co, ale ja to piszę, bo to przeżyłem i to siedzi głęboko we mnie. Zresztą i tak nie jestem w stanie, chociaż nie wiem jak bym się starał, opisać tej grozy, tego potwornego napięcia, strachu. Wiem, niejeden mnie potępi za takie ryzyko. Kiedy byłem na pogrzebie Ludka, jeden z przema­wia­ją­cych powiedział, że Ludek był wzorem bezpiecz­nego pły­wania. Przyznam Ci się, że moja natura nie jest w stanie takiego wzoru przyjąć, nie mógłbym, żeglując, usiedzieć pół roku w jednym miejscu, już po tygodniu ciągnie mnie do nowego, a to nowe pociąga za sobą większe ryzyko, ale czy Wy nie ryzyku­jecie, kiedy wsiada­cie do samo­chodu?; takie jest życie, zresztą nikt nie jest pewien czy dożyje jutra. To nowe pociąga za sobą możli­wość popeł­nienia więcej błędów.

Nie bójmy się za bardzo popełniania błędów. Najważniejsze, aby ich nie powtarzać. Wiem, w żeg­lar­stwie najmniej­szy błąd może pociągnąć za sobą nieobli­czalne skutki, ale za to więcej się na nich uczymy. Ale błędy mogą również pociągnąć za sobą wspaniałe przeżycia, przygody. […]

Moje ryzyko przyniosło mi ogromne korzyści, poznałem tyle pięknych krajów, wspaniałych ludzi. To niebez­piecz­ne życie – czuję to. Zrobiło mnie to bardziej odważ­nym i tym samym wzrosło moje zaufanie do siebie… Myślę, że najważniejszą z tych korzyści jest to, że stałem się bardziej radosny, tym bardziej teraz, kiedy jestem już tak blisko zaplanowanego na ten rok etapu rejsu. […]

Żeglujmy Razem / Periplus
Kazimierz Robak, 2010/2018
Dane z lat 2014-2018 zestawił kpt. Wojciech Jacobson (serdeczne podziękowania!),
na podstawie rozmowy z Henrykiem Widerą 11 października 2018.

^[1] Dł.: 4,5 m; szer.: 1,4 m; pow. żagli 8 m²; mieczowy; konstr.: Mieczysław Pluciński.

^[2] Typ Micro; dł.: 5,5 m; szer.: 2,45 m; pow. żagli 18,5 m2; zanurzenie: 110 cm; kadłub: włókno szklane, włókno węglowe.

^[3] Typ Tango Family; budowa: 1995, stocznia jachtowa Janmor, Głowno k. Łodzi; dł.: 7,70 m; szer.: 2,8 m; zanurzenie: 1,45 m; pow. żagli: 25,0 m²; kadłub: laminat poliestrowo-szklany. Przed rejsem dookoła Europy Henryk Widera zainstalował na nim m. in. stacjonarny silnik o mocy 19 KM ze stałą śrubą na długim wale.

Tekst opublikowany pierwotnie na stronie periplus.pl

_____________________________________________________________________________________________________
Kazimierz Robak – polonista, historyk, dziennikarz, żeglarz, obecnie wykładowca akademicki w USA; organizator i uczestnik pierwszej Szkoły pod Żaglami Krzysztofa Baranowskiego 1983-1984 na „Pogorii” (kierownik sekretariatu i nauczyciel); dyrektor i nauczyciel SzPŻ KB na „Pogorii” 2013, 2015 i 2016; redaktor i współwłaściciel www.zeglujmyrazem.com i www.periplus.pl; autor książek „Pogorią na koniec świata”, „Szkoła” , „Gibraltar: Cieśnina-Skała-Państwo” i „Kto jest kim: Krzysztof Baranowski”